W momencie zawarcia przez strony związku małżeńskiego co do zasady z mocy prawa powstaje między nimi wspólność majątkowa. Obejmuje ona przedmioty majątkowe, które oboje małżonkowie lub jeden z małżonków nabyli w czasie trwania małżeństwa. Kwestia ta została uregulowana w art. 31 § 1 KRO.
Małżonkowie posiadają równe udziały w majątku wspólnym, stanowi o tym art. 43 § 1 KRO. Udziały w majątku wspólnym to nic innego jak wyrażona najczęściej w sposób ułamkowy lub procentowy część majątku, która przypada konkretnemu małżonkowi po ustaniu wspólności majątkowej stron. Zgodnie z wielkością udziałów dokonuje się rozdzielenia między małżonków składników majątku wspólnego i/lub ustala się wysokość ewentualnej spłaty.
W przypadku ustania wspólności majątkowej – niezależnie od tego, czy strony są przed, po czy w trakcie rozwodu – mogą dokonać podziału majątku wspólnego. Podziału majątku można dokonać sądowo lub umownie, poprzez zawarcie stosownej umowy samodzielnie lub u notariusza. Uwaga: gdy w skład majątku wspólnego wchodzi nieruchomość w przypadku wyboru umownego podziału majątku niezbędne jest sporządzenie umowy w formie aktu notarialnego. Umowny podział majątku jest możliwy wyłącznie, jeżeli małżonkowie są w stanie porozumieć się w kwestii podziału. Należy pamiętać, iż jest to znacznie szybsza możliwość. Jeżeli małżonkowie nie mogą porozumieć się w kwestii podziału majątku wspólnego, to każdy z nich może wystąpić do sądu.
Postępowanie o podział majątku wspólnego małżonków to jedna z najtrudniejszych spraw działowych. Często są to sprawy skomplikowane pod względem faktycznym i prawnym.
Jakie żądania w sprawie o podział majątku rozpoznaje sąd?
W pierwszej kolejności należy wskazać, iż Sąd w postępowaniu o podział majątku wspólnego orzeka w sposób kompleksowy. Oznacza to, że rozpoznaje wszelkie roszczenia majątkowe małżonków.
Roszczenia w sprawie o podział majątku wspólnego to:
- żądanie nierównych udziałów,
- rozliczenie spłaconych długów,
- rozliczenie nakładów z majątku wspólnego na majątek osobisty lub z majątku osobistego na majątek wspólny,
- roszczenie o zapłatę wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy niezgodnie z art. 206 kc (tzw. bezumowne korzystanie),
- wydanie rzeczy.
Ile trwa w Warszawie postępowanie o podział majątku wspólnego?
Trudno przewidzieć czas trwania takie postępowania. Istnieje tu wiele czynników, m.in. obłożenie sędziów zawisłymi sprawami, stopień skomplikowania sprawy, żądania stron, liczba składników majątku wspólnego. Do tego dochodzi także obłożenie biegłych z zakresu wyceny ruchomości i nieruchomości.
Jeśli małżonkom uda się uzgodnić stanowisko w zakresie podziału majątku w postaci jego składników i ich wartości, sposobu podziału oraz ewentualnych innych roszczeń (np. w wyniku negocjacji przedprocesowych), to po złożeniu zgodnego wniosku Sąd może wydać orzeczenie już na pierwszej rozprawie. To jednak najbardziej optymistyczna perspektywa.
Strony najczęściej decydują się na sądowy podział majątku w sytuacji, gdy brak jest między nimi porozumienia. Zachodzi wówczas konieczność przeprowadzenia obszernego postępowania dowodowego. Sąd musi zwrócić się do banków o wskazanie sald i historii rachunków, powołać biegłych do spraw wyceny nieruchomości i ruchomości, przesłuchać świadków, ustalić czy i ewentualnie w jakiej wysokości zostały poniesione nakłady. Wtedy sprawy o podział majątku trwają bardzo długo.
Szacunkowo, w celach orientacyjnych, można wskazać, że tego typu postępowania trwają od dwóch do kilku lat. W przypadku bardzo pokaźnego majątku wspólnego, z licznymi składnikami wymagającymi wyceny, to perspektywa nawet kilkunastu lat.
