W momencie zawarcia przez strony związku małżeńskiego z mocy prawa powstaje między nimi wspólność majątkowa. Obejmuje ona przedmioty majątkowe, które oboje małżonkowie lub jeden z małżonków nabyli w czasie trwania małżeństwa. Kwestia ta została uregulowana w art. 31 § 1 KRO.
Zgodnie z art. 31 § 2 k.r.o., do majątku wspólnego należą w szczególności:
- pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków,
- dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków,
- środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków,
- kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a subkonto w ramach konta ubezpieczonego ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.
Co wchodzi w skład majątku odrębnego małżonków?
Przepisy szczegółowo określają składniki majątków odrębnych małżonków. W ślad za art. 33 k.r.o. są to:
- przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej,
- przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca postanowił inaczej,
- prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom,
- przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków,
- prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie,
- przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę (nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość),
- wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków,
- przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków,
- prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy,
- przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.
Czy środki wpłacone na lokatę bankową należą do majątku wspólnego małżonków?
Odpowiedź na to pytanie zależy od stanu faktycznego danej sprawy. Przyjrzyjmy się szczegółom.
Wariant 1:
Zakładając, że małżonkowie pozostają w ustroju wspólności majątkowej i decydują się na wspólne umieszczenie oszczędności, które poczynili wspólnie już po wstąpieniu w związek małżeński – zarówno środki na lokacie (kapitał), jak i odsetki stanowią majątek wspólny małżonków.
Wariant 2:
Zakładając, że małżonkowie pozostają w ustroju wspólności majątkowej, ale jedno z nich dostało od rodziców darowiznę w formie środków pieniężnych jeszcze przed zawarciem małżeństwa i chce je wpłacić na lokatę – środki wpłacone (kapitał) będą stanowić majątek odrębny, natomiast odsetki z lokaty – majątek wspólny. Stanowi o tym art. 31 § 2 k.r.o., zgodnie z którym dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków stanowią majątek wspólny.
Wariant 3:
Zakładając, że małżonkowie pozostają w ustroju rozdzielności majątkowej, sytuacja jest prosta. Małżonkowie nie dysponują majątkiem wspólnym, zatem zarówno lokata założona odrębnie przez każdego z małżonków, jak i odsetki będą stanowiły majątek odrębny.
Wariant 4:
Zakładając, że małżonkowie pozostają w ustroju rozdzielności majątkowej, jednak decydują się na wspólne założenie lokaty, co do zasady małżonkowie stają się współposiadaczami konta oraz środków, które na nie wpłacili. Wówczas każde z małżonków nadal dysponuje wyłącznie majątkiem odrębnym, a udział w kapitale, jak również w uzyskanych z lokaty odsetkach, jest proporcjonalny do ich wkładu. Jeśli małżonkowie wpłacili na lokatę jednakową kwotę, przysługuje im po połowie odsetek. Jeśli natomiast wpłacili różne kwoty, to ich udział w odsetkach będzie proporcjonalny do ulokowanego kapitału.
Oczywiście należy pamiętać, że małżonkowie mogą swobodnie modyfikować swoje stosunki majątkowe nie tylko poprzez ustanowienie rozdzielności majątkowej, ale także poprzez rozszerzenie wspólności majątkowej o wszystkie lub niektóre składniki majątków odrębnych.
