„Sprawa spadkowa” może być rozumiana wieloznacznie. Może to być m. in. postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku lub postępowanie o dział spadku. Wyróżniamy katalog spraw ściśle związanych ze spadkiem, takie jak sprawa o zachowek czy o niegodność dziedziczenia. Najczęściej jednak mówiąc „sprawa spadkowa” mamy na myśli postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku.
Postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku dotyczy wyłącznie ustalenia kto i w jakiej części dziedziczy po zmarłym. Sąd w takim postępowaniu bada krąg spadkobierców, weryfikuje, czy spadkodawca pozostawił testament, a następnie wydaje postanowienie, które poświadcza prawa osób dziedziczących do spadku. Istotne jest również, że w sprawie o stwierdzenie nabycia spadku Sąd nie ustala składników spadku, a także nie dokonuje ich podziału pomiędzy spadkobierców. W tym celu należy przeprowadzić sprawę o dział spadku.
Jaki Sąd orzeka w sprawie spadkowej?
Składając wniosek o stwierdzenie nabycia spadku, zgodnie z treścią art. 628 k.c., należy zwrócić się do Sądu Rejonowego właściwego ze względu na ostatnie miejsce zwykłego pobytu spadkodawcy. A jeżeli jego miejsca zwykłego pobytu w Polsce nie da się ustalić, sąd miejsca, w którym znajduje się majątek spadkowy lub jego część (sąd spadku).
O co zapyta Sąd w sprawie spadkowej?
Nie istnieje katalog pytań, które padają w toku sprawy o stwierdzenie nabycia spadku. Sąd dostosowuje swoje pytania do konkretnego stanu faktycznego sprawy, a także do odpowiedzi na poprzednie pytania. Natomiast część pytań jest ściśle związana z zapewnieniem spadkowym, tj. ustnym oświadczeniem spadkobiercy. W zapewnieniu spadkowym spadkobierca oświadcza o wszystkim, co mu wiadome w sprawie: o znanym mu kręgu spadkobierców, żyjących i nieżyjących krewnych spadkodawcy, a także o tym, czy spadkodawca pozostawił testament. Pytania, które najczęściej padają na rozprawie spadkowej, to m. in.:
- Kiedy zmarł spadkodawca?
- Czy po zmarłym został sporządzony akt poświadczenia dziedziczenia?
- Jakie było ostatnie miejsce pobytu spadkodawcy?
- Jakiego stanu cywilnego w chwili śmierci był spadkodawca?
- Kiedy zmarł małżonek spadkodawcy?
- Czy spadkodawca miał dzieci?
- Czy spadkodawca dokonał przysposobienia dzieci?
- Czy spadkodawca miał dzieci, które zmarły przed nim?
- Czy rodzice spadkodawcy żyją?
- Czy zmarły pozostawił testament?
- Czy któryś ze spadkobierców odrzucił spadek?
Czy obecność na rozprawie spadkowej jest obowiązkowa?
Na rozprawie w sprawie o stwierdzenie nabycia spadku musi stawić się co najmniej jeden ze spadkobierców – celem złożenia zapewnienia spadkowego. Istotne jest, że zapewnienie spadkowe należy złożyć osobiście. Nie można uczynić tego przez pełnomocnika.
Czy w sprawie spadkowej warto korzystać z pomocy adwokata?
Czasem zdarza się, że w sprawach pozornie prostych występują komplikacje prawne wymagające bardzo dobrej znajomości obowiązujących przepisów. Niekiedy trudności przychodzą już na etapie sporządzania wniosku o stwierdzenie nabycia spadku, bo zdarza się, że ustalenie grona spadkobierców jest nie lada wyzwaniem.
Późniejsze problemy mogą wiązać się z doręczeniem odpisów wniosku uczestnikom postępowania. Zwłaszcza, gdy są to osoby obce względem wnioskodawcy lub takie, z którymi nie utrzymuje kontaktu. Wówczas może okazać się niezbędne dokonanie doręczenia komorniczego oraz poszukiwanie adresata. Dodatkowo, w sprawie o stwierdzenie nabycia spadku, zwłaszcza gdy spadkobierca nie ma szerokiej wiedzy o spadkodawcy i jego krewnych, Sąd może zobowiązać wnioskodawcę do opublikowania ogłoszenia stanowiącego wezwanie spadkobierców do udziału w sprawie.
