Jeśli rozwodzący się małżonkowie mają wspólne, małoletnie potomstwo, Sąd w postępowaniu o rozwód musi uregulować sytuację dzieci. Dotyczy to w szczególności miejsca zamieszkania małoletnich, władzy rodzicielskiej, kontaktów, a także alimentów. Proces ten może ułatwić porozumienie rodzicielskie między rozwodzącymi się stronami.
Porozumienie rodzicielskie, zwane również planem wychowawczym czy też porozumieniem wychowawczym, to umowa, w której rodzice spisują wszelkie swoje ustalenia i warunki, zgodnie z którymi pełnić mają swoją rolę w sprawowaniu opieki i wychowaniu dziecka.
Kiedy sporządza się plan wychowawczy?
W pierwszej kolejności należy wskazać, że nie jest to instytucja obligatoryjna. W sytuacji, gdy małżonkowie nie są w stanie wypracować zgodnego stanowiska w zakresie ich wspólnych, małoletnich dzieci rozstrzygnięcie zaprezentuje Sąd.
Obecnie porozumienie rodzicielskie najczęściej sporządza się w sytuacji, gdy rodzice chcą sprawować nad dzieckiem władzę rodzicielską w formie pieczy naprzemiennej. Sporządzenie takiego dokumentu jest również możliwe w przypadku powierzenia przez Sąd władzy rodzicielskiej obojgu rodzicom z ustaleniem miejsca zamieszkania dziecka przy jednym z nich, jak również przy ograniczeniu władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców.
Cel porozumienia wychowawczego
Małżonkowie często sporządzają plan wychowawczy aby usystematyzować ich wspólne ustalenia związane z małoletnim dzieckiem, a także by drogą kompromisów wypracować zgodne zasady dotyczące opieki i wychowania. Warto sporządzić porozumienie rodzicielskie, gdy relacje małżonków są napięte i istnieje ryzyko, że wystąpią pomiędzy nimi spory na tle rodzicielskim.
Co powinno znaleźć się w planie wychowawczym?
Nie istnieje jeden wzór, szablon takiego planu. Najczęściej jest to zwykła pisemna umowa określająca Strony ją zawierające, a także wspólne ustalenia. Porozumienie rodzicielskie składa się zazwyczaj z kilku podstawowych kwestii:
- ustalenia kontaktów z dzieckiem,
- edukacji małoletniego,
- zdrowia dziecka,
- finansów,
- sposobu podejmowania przez rodziców decyzji.
Rodzice w planie wychowawczym powinni zawrzeć (poza kwestiami najistotniejszymi, takimi jak np. miejsce zamieszkania) wszystko to, co uważają za ważne. Mogą to być m.in. zasady zabierania dziecka na wyjazdy zagraniczne, ustalenia kto przechowuje paszport i książeczkę zdrowia, sposób finansowania wyjazdów na kolonie, kto poza rodzicami może sprawować opiekę nad dzieckiem, w jaki sposób rodzice będą się wzajemnie informować o sprawach dziecka, w jaki sposób rodzice będą podejmowali decyzje o zajęciach dodatkowych małoletniego itp.
Dodatkowo rodzice mogą w planie wychowawczym zawrzeć zasady wychowawcze, które powinny obowiązywać w obu domach, jak np. dopuszczalny czas spędzany przez dziecko przed komputerem lub telewizorem, postawy wyznaniowe/światopoglądowe, w których rodzice chcą wychowywać dziecko.
Czy postanowienia z planu wychowawczego zostaną wpisane do wyroku rozwodowego?
I tak, i nie. W ślad za art. 58 k.r.o.:
„Sąd uwzględnia pisemne porozumienie małżonków o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie, jeżeli jest ono zgodne z dobrem dziecka”.
Oznacza to, że jeśli Sąd uzna, że porozumienie wychowawcze nie jest sprzeczne z dobrem małoletniego, w sentencji wyroku zawrze niektóre jego elementy (są to podstawowe, obligatoryjne kwestie, takie jak władza rodzicielska, kontakty, alimenty, miejsce zamieszkania). Inne kwestie również będą obowiązywały rodziców, ponieważ złożą na dokumencie swoje podpisy. Nie będą natomiast zawarte w samym wyroku.
Może zdarzyć się również sytuacja, w której Sąd nie zatwierdzi planu wychowawczego sporządzonego przez rodziców, ponieważ uzna, że jest sprzeczny z dobrem dziecka lub będzie tak zagmatwany, że Sąd nie będzie mógł ustalić sensu zapisów (często dotyczy to kontaktów z dzieckiem lub pieczy naprzemiennej). W takiej sytuacji Sąd orzeknie wedle własnego uznania, mając na względzie materiał dowodowy przeprowadzony w sprawie. Dlatego też sporządzając plan wychowawczy warto skorzystać ze wsparcia adwokata mającego doświadczenie w sprawach rodzinnych. Dzięki temu Strony będą miały pewność, że przygotowane porozumienie będzie zgodne z literą prawa i obejmie wszelkie istotne kwestie.
