W wyroku rozwodowym Sąd ma obowiązek orzec m.in. o sposobie wykonywania przez rodziców władzy rodzicielskiej nad ich wspólnymi, małoletnimi dziećmi. Z reguły władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom, jednak w przypadku potrzeby oraz wyraźnych powodów Sąd może orzec inaczej, kierując się interesem dzieci.
Sąd może podjąć rozstrzygnięcia o określonym typie. Może:
- Pozostawić władzę rodzicielską obojgu rodzicom. W takiej sytuacji rodzice wspólnie decydują o sprawach istotnych związanych z małoletnim, mając w tym zakresie jednakowe uprawnienia np. poprzez sprawowanie pieczy naprzemiennej. Sposób ten sprawdza się wyłącznie w odniesieniu do małżonków, którzy nie są silnie skonfliktowani oraz nie żywią do siebie urazy. W innym wypadku rodzicom może być ciężko w znalezieniu porozumienia dotyczącego spraw dziecka, jak np. wybór placówki edukacyjnej, lekarza, pozyskanie zgody na zbieg medyczny itp.
- Ograniczyć władzę rodzicielską na podstawie art. 58 KRO. Jeśli rodzice są nie są gotowi na komunikację i współdziałanie w imię dobra dziecka, dobrym rozwiązaniem jest powierzenie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców (rodzicowi wiodącemu) z równoczesnym ograniczeniem jej drugiemu rodzicowi do możliwości podejmowania konkretnych decyzji, jak np. zgoda na wyrobienie paszportu, zgoda na wyjazd zagraniczny, prawo do pozyskiwania informacji o edukacji i leczeniu dziecka, prawo do współdecydowania o edukacji i leczeniu dziecka. Należy pamiętać, że w takim przypadku ograniczenie władzy rodzicielskiej nie jest spowodowane uchylaniem się przez jednego z rodziców od obowiązków względem dziecka, lecz kwestią zapewnienia dziecku stabilizacji, bezpieczeństwa i uniknięcia traktowania małoletniego jako tzw. „karty przetargowej” w prywatnym konflikcie dorosłych. Oczywiście w sytuacji, gdy dobro dziecka jest zagrożone Sąd może także orzec o zawinionym ograniczeniu władzy rodzicielskiej na podstawie art. 109 kro.
- Pozbawić rodzica władzy rodzicielskiej. Sąd może także pozbawić rodzica władzy rodzicielskiej na podstawie art. 111 kro. Ma to miejsce wówczas, gdy rodzic w sposób rażący zaniedbuje obowiązki względem dziecka, m.in. nie interesuje się dzieckiem, uporczywie nie łoży środków na jego utrzymanie, dopuszcza się przemocy względem dziecka, stanowi niebezpieczeństwo dla dziecka.
Należy mieć na uwadze, że orzeczenie przez Sąd o władzy rodzicielskiej stanowi zupełnie odrębną kwestię niż orzeczenie o kontaktach czy alimentach. Nawet rodzic, który został władzy rodzicielskiej pozbawiony może domagać się uregulowania przez Sąd kontaktów z dzieckiem. Z kolei małoletniemu dziecku przysługują alimenty nawet od rodzica, którego pozbawiono władzy rodzicielskiej.
