Zgodnie z treścią art. 56 k.r.o. podstawowymi przesłankami rozwodu jest trwały i zupełny rozkład pożycia stron. Pomiędzy małżonkami muszą w sposób nieodwracalny wygasnąć więzi małżeńskie – emocjonalna, fizyczna i ekonomiczna. Dodatkowo, żeby Sąd mógł orzec rozwód, to wskutek takiej decyzji nie może ucierpieć dobro wspólnych, małoletnich dzieci małżonków, a sam rozwód nie może być sprzeczny z zasadami współżycia społecznego.
W wyroku rozwodowym Sąd orzeka nie tylko o rozwiązaniu małżeństwa, ale także o wszystkich sprawach związanych z rodziną, tj. czy któraś ze stron jest winna rozkładu pożycia, orzeka również o sposobie korzystania z wspólnego mieszkania, alimentach, a także o kwestiach związanych z małoletnimi dziećmi małżonków.
Sąd może orzec o rozwodzie:
- bez orzekania o winie którejkolwiek ze stron,
- obciążyć winą obie strony,
- obciążyć winą wyłącznie jednego z małżonków,
- orzec, że żadne z małżonków nie ponosi winy.
Kiedy sąd może orzec wyłączną winę jednego małżonka?
Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem:
„Nie każde naruszenie obowiązków małżeńskich stanowić będzie o winie danego małżonka, lecz tylko te, które miało wpływ na spowodowanie (bądź utrwalenie) rozkładu pożycia małżeńskiego” (Sąd Apelacyjny w Katowicach, wyrok z dnia 12 marca 2010r., wydany w sprawie o sygn. akt: I ACa 35/10).
Jak wskazał wielokrotnie Sąd Najwyższy, aby móc przypisać winę jednemu z małżonków niezbędne jest ustalenie, że umyślnie lub nieumyślnie naruszył on przepisy prawa rodzinnego. W obowiązującym prawie nie ma zamkniętego katalogu zachowań, które świadczą o winie w rozwodzie. Z orzecznictwa natomiast wynika, że najczęstszymi sytuacjami, gdy można przypisać wyłączną winę jednemu z małżonków, są m. in. dopuszczenie się zdrady, stosowanie przemocy fizycznej lub psychicznej, popadnięcie w nałogi, naruszenie obowiązku wzajemnej pomocy, porzucenie rodziny czy też odmowy współżycia fizycznego. Kluczowe jest, że pomiędzy zachowaniami stanowiącymi podstawę do rozwodu a rozkładem pożycia musi istnieć ścisły związek przyczynowo- skutkowy.
Nałóg jako podstawa orzeczenia rozwodu z wyłącznej winy
Nałogi małżonka mogą i często stanowią podstawę do orzeczenia rozwodu z wyłącznej winy uzależnionego, należy jednak podkreślić, iż nie jest to reguła. Nałogi są problemami, które w większości przypadków wymagają specjalistycznego leczenia, jednak nie każdy uzależniony chce je podjąć często odrzucając pomoc rodziny. Istotne jest jednak, że nałóg prowadzi do wielu zmian w zachowaniu, a także w psychice uzależnionego małżonka, co może skutkować utratą zaufania, stosowaniem przemocy czy trwonieniem środków przeznaczonych na utrzymanie rodziny. Może nawet zagrozić dobru i rozwojowi małoletnich dzieci małżonków.
Doktryna jako podstawę do orzeczenia rozwodu z wyłącznej winy traktuje m. in. uzależnienia od alkoholu, narkotyków, hazardu czy pornografii. Kluczowe jest jednak, że aby Sąd mógł orzec o winie jednego małżonka, trzeba tę winę wykazać w toku postępowania dowodowego. Można to zrobić przedkładając np. dokumenty policyjne lub medyczne, orzeczenia sądowe zobowiązujące uzależnionego do podjęcia leczenia, a także powołując świadków.
