Rozwód zawsze bywa dla małżonków trudnym przeżyciem emocjonalnym. Trzeba pamiętać, że kwestie, o których rozstrzyga Sąd w wyroku rozwodowym kształtują sytuację prawną nie tylko rozwodzących się małżonków, ale także ich małoletnich dzieci. Należy zatem zastanowić się jaki wpływ ma rozwód z orzeczeniem o wyłącznej winie jednego małżonka na sytuację opiekuńczo – wychowawczą dzieci.
W wyroku rozwodowym Sąd ma obowiązek orzec m.in. o sposobie wykonywania przez rodziców władzy rodzicielskiej nad ich wspólnymi, małoletnimi dziećmi. Sąd może rozstrzygnąć o władzy rodzicielskiej w jeden z następujących sposobów:
- pozostawić władzę rodzicielską obojgu rodzicom. Wówczas rodzice wspólnie decydują o sprawach istotnych związanych z małoletnim, mając w tym zakresie jednakowe uprawnienia np. poprzez sprawowanie pieczy naprzemiennej. Sposób ten sprawdza się wyłącznie w odniesieniu do małżonków, którzy nie są silnie skonfliktowani oraz nie żywią do siebie urazy. W innym wypadku rodzicom może być ciężko w znalezieniu porozumienia dotyczącego spraw dziecka, jak np. wybór placówki edukacyjnej, lekarza, pozyskanie zgody na zbieg medyczny itp.
- ograniczyć władzę rodzicielską na podstawie art. 58 kro. Jeśli rodzice są nie są gotowi na komunikację i współdziałanie w imię dobra dziecka, najlepszym rozwiązaniem jest powierzenie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców (rodzicowi wiodącemu) z równoczesnym ograniczeniem jej drugiemu rodzicowi do możliwości podejmowania konkretnych decyzji, jak np. zgoda na wyrobienie paszportu, zgoda na wyjazd zagraniczny, prawo do pozyskiwania informacji o edukacji i leczeniu dziecka, prawo do współdecydowania o edukacji i leczeniu dziecka. Należy pamiętać, że w takim przypadku ograniczenie władzy rodzicielskiej nie jest spowodowane uchylaniem się przez jednego z rodziców od obowiązków względem dziecka, lecz wyłącznie kwestią zapewnienia dziecku stabilizacji, bezpieczeństwa i uniknięcia traktowania małoletniego jako tzw. „karty przetargowej” w prywatnym konflikcie dorosłych. Oczywiście w sytuacji, gdy dobro dziecka jest zagrożone Sąd może także orzec o zawinionym ograniczeniu władzy rodzicielskiej na podstawie art. 109 kro.
- pozbawić władzy rodzicielskiej. Sąd może także pozbawić rodzica władzy rodzicielskiej na podstawie art. 111 kro. Ma to miejsce wówczas, gdy rodzic w sposób rażący zaniedbuje obowiązki względem dziecka m.in. nie interesuje się dzieckiem, uporczywie nie łoży środków na jego utrzymanie, dopuszcza się przemocy względem dziecka, stanowi niebezpieczeństwo dla dziecka.
Sposób sprawowania przez rodziców władzy rodzicielskiej nad ich małoletnim dzieckiem zależy od stanu faktycznego sprawy. Sąd w toku orzekania bada sytuację opiekuńczo – wychowawczą małoletniego i kieruje się przede wszystkim dobrem dziecka. Jednocześnie Sąd bierze pod uwagę, żeby wszystkie potrzeby dziecka były odpowiednio zaspokojone i aby rozwód jak najmniej dotknął małoletniego.
Czy wina w rozwodzie wpływa na władzę rodzicielską i wysokość alimentów?
Co do zasady wina w rozwodzie dotyczy wyłącznie małżonków i nie ma wpływu na sytuację opiekuńczo-wychowawczą małoletnich. Dziecko nie powinno cierpieć przez konflikt rodziców, a sam fakt popełnienia przez małżonka winnego rozkładu pożycia błędów w relacjach małżeńskich nie powinien wpływać na relacje rodzica z dzieckiem, a także na jego uprawnienia i obowiązki rodzicielskie. Należy pamiętać, że w toku rozwodu małżonkowie rozstają się wyłącznie ze sobą – nie z dziećmi.
Są jednak sytuacje, gdy wina w rozwodzie pośrednio wpłynie na władzę rodzicielską. Ma to miejsce, kiedy przypisanie winy nastąpiło w związku z sytuacjami patologicznymi, m. in. ze względu na stosowanie przez małżonka winnego przemocy psychicznej lub fizycznej względem rodziny, uzależnienie od alkoholu czy narkotyków lub z uwagi na stałe zaniedbywanie obowiązków rodzinnych. Wówczas Sąd może dojść do przekonania, że zagrożone jest dobro dziecka i wskutek powyższego ograniczy lub pozbawi małżonka winnego rozkładu pożycia władzy rodzicielskiej nad małoletnim dzieckiem stron.
Dlatego to nie sam fakt orzeczenia rozwodu z wyłączną winą jednego małżonka ma tu wpływ na władzę rodzicielską, a zachowania jakich dopuszczał się małżonek winny względem rodziny i jego negatywny wpływ na dobro oraz rozwój dziecka. Nawet w sytuacji, gdyby małżonkowie nie dochodzili winy w rozwodzie, a wyszłyby na jaw okoliczności związane z zagrożeniem dobra czy bezpieczeństwa dziecka, to Sąd zbada sytuację opiekuńczo-wychowawczą dziecka i jeśli dostrzeże ku podstawy, to może ograniczyć lub pozbawić rodzica władzy rodzicielskiej nad dzieckiem. Orzeczenie rozwodu z wyłącznej winy jednego z małżonków nie oznacza z automatu, że ten rodzic nie otrzyma opieki nad dzieckiem.
Odnosząc się natomiast do alimentów, wina nie ma żadnego wpływu na wysokość obowiązku alimentacyjnego rodzica względem małoletniego dziecka. Orzekając w tym zakresie Sąd bada z jednej strony możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego, a z drugiej usprawiedliwione potrzeby uprawnionego.
