Do unikania obowiązku alimentacyjnego dochodzi, niestety, nagminnie. Osoba uprawniona może wystąpić do komornika z wnioskiem o wszczęcie egzekucji przeciwko dłużnikowi, ale w praktyce taka egzekucja jest często nieskuteczna. W takiej sytuacji alimentów można domagać się od dziadków w ramach subsydiarnych obowiązków krewnych.
Dłużnicy podejmują szereg działań mających na celu uniknięcie wywiązywania się z nałożonego na nich obowiązku alimentacyjnego, najczęściej poprzez pracę „na czarno” i przepisywanie majątku na inne osoby. Czy w tej sytuacji dziecko jest bezradne? Absolutnie nie. Alimentów można domagać się także od innych krewnych, w szczególności od dziadków.
Czy można domagać się alimentów od dziadków?
Częstym pytaniem, które może się pojawić w kontekście alimentów, jest to, czy dziadkowie muszą płacić alimenty. Kwestia ta może budzić wiele wątpliwości; wymaga wyjaśnienia. Istnieją sytuacje, w których prawo może nakładać odpowiedzialność finansową na dziadków wobec swoich wnuków. Nie zawsze jest to jednoznaczne. Warto zrozumieć, kiedy oraz dlaczego dziadkowie mogą być zobowiązani do płacenia alimentów, aby móc podjąć właściwe kroki w przypadku konieczności rozwiązania takiej sprawy.
Zgodnie z art. 128 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (dalej: k.r.o.), obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania (obowiązek alimentacyjny), obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo. Do krewnych w linii prostej zaliczamy również dziadków , a zatem zgodnie z przytoczonym przepisem można domagać się alimentów również od dziadków.
Z kolei art. 129 k.r.o. reguluje kolejność obowiązku alimentacyjnego krewnych i stanowi, że obowiązek alimentacyjny obciąża zstępnych przed wstępnymi, a wstępnych przed rodzeństwem. Jeżeli jest kilku zstępnych lub wstępnych, to obciąża bliższych stopniem przed dalszymi. Z kolei krewnych w tym samym stopniu obciąża obowiązek alimentacyjny w częściach odpowiadających ich możliwościom zarobkowym i majątkowym.
Najważniejszą podstawę prawną domagania się alimentów od dziadków stanowi jednak art. 132 k.r.o., zgodnie z którym obowiązek alimentacyjny zobowiązanego w dalszej kolejności powstaje dopiero wtedy, gdy nie ma osoby zobowiązanej w bliższej kolejności albo gdy osoba ta nie jest w stanie uczynić zadość swemu obowiązkowi lub gdy uzyskanie od niej na czas potrzebnych uprawnionemu środków utrzymania jest niemożliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami.
Kiedy to dziadkowie płacą alimenty?
Na podstawie powyższych przepisów Sąd Najwyższy wydał orzeczenie wskazujące, że:
„jeśli jedno z rodziców jest całkowicie niezdolne do wykonywania ciążącego na nim obowiązku alimentacyjnego obowiązek ponoszenia w całości ciężarów związanych z utrzymaniem i wychowaniem wspólnych dzieci – spoczywa w zasadzie na pozostałym rodzicu” (por. orz. SN z 24.V.1966 r. III Cr 89/66).
Dopiero gdyby zostało ustalone, że drugi z rodziców
„mimo odpowiedniej staranności i wykorzystania wszystkich możliwości zarobkowych – nie jest w stanie w całości lub części sprostać swoim obowiązkom względem dziecka i z tego powodu dzieci mogłyby znaleźć się w niedostatku”
w grę wchodziłby subsydiarny obowiązek dalszych krewnych, a w szczególności dziadków (art. 128 i 129 k.r.o.). (wyr. z 22.4.1974 r., III CRN 66/74).”
Tak więc obowiązek alimentacyjny dziadków względem dziecka powstaje, gdy:
- nie ma osoby zobowiązanej w bliższej kolejności (np. rodzice dziecka nie żyją),
- osoba zobowiązana w bliższej kolejności wprawdzie istnieje, jednak nie jest w stanie uczynić zadość swemu obowiązkowi (pomimo dochowania należytej staranności) lub
- uzyskanie od niej na czas potrzebnych uprawnionemu środków utrzymania jest niemożliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami,
- dzieci mogą się znaleźć z tego powodu w niedostatku.
Wysokość alimentów od dziadków
Alimentów od dziadków można żądać w wyżej opisanych przypadkach w pełnej wysokości lub tylko w części, w której zobowiązany nie jest w stanie zaspokoić w całości potrzeb uprawnionego. Wysokość płaconych alimentów przez dziadków, tak jak w pozostałych przypadkach, uzależniona jest od usprawiedliwionych potrzeb dzieci oraz możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego.
Należy pamiętać, że zasądzenie alimentów od osób zobowiązanych w dalszej kolejności, o ile znajdują się oni w sytuacji gorszej od krewnego zobowiązanego w bliższej kolejności, nie daje się pogodzić z zasadami współżycia społecznego, a co za tym idzie – uniemożliwia uzyskanie alimentów. W celu uzyskania alimentów od dziadków należy złożyć pozew o alimenty, tak samo jak w przypadku dochodzenia alimentów od rodzica.
