Kodeks rodzinny i opiekuńczy wskazuje szereg sytuacji, które wyłączają możliwość zawarcia małżeństwa. Sformalizowanie związku pomimo ich wystąpienia może w późniejszym czasie skutkować unieważnieniem małżeństwa.
NAJCZĘSTSZE PRZESZKODY W ZAWARCIU MAŁŻEŃSTWA
-
NIEOSIĄGNIĘCIE ODPOWIEDNIEGO WIEKU
Małżeństwo co do zasady mogą zawrzeć wyłącznie osoby pełnoletnie. Wyjątkiem jest jednak sytuacja, gdy kobieta, która ukończyła 16 lat zawiera związek małżeński z pełnoletnim mężczyzną i uzyskała uprzednio zgodę Sądu.
-
UBEZWŁASNOWOLNIENIE CAŁKOWITE
Osoba ubezwłasnowolniona całkowicie z uwagi na ograniczone możliwości świadomego kierowania swoim postępowaniem nie może wstąpić w związek małżeński – nawet w sytuacji, gdy jej opiekun prawny wyrazi zgodę. Należy zwrócić uwagę, że takie przeszkody małżeńskie nie odnoszą się to do osób ubezwłasnowolnionych częściowo. Co więcej, jeśli ubezwłasnowolnienie zostanie uchylone (np. w sytuacji wyjścia z nałogu) – osoba, względem której uchylono ubezwłasnowolnienie całkowite może wstąpić w związek małżeński.
-
BIGAMIA
Zgodnie z obowiązującym w Polsce prawem małżeństwa bigamiczne są zabronione. Oznacza to, że nie można pozostawać w związku małżeńskim jednocześnie z więcej niż jedną osobą. Aby zawrzeć nowe małżeństwo, pierwsze musi się zakończyć (rozwód, unieważnienie małżeństwa, śmierć małżonka lub uznanie małżonka za zmarłego).
-
CHOROBA PSYCHICZNA LUB NIEDOROZWÓJ UMYSŁOWY
Co do zasady osoby cierpiące na poważne choroby psychiczne lub niedorozwój umysłowy nie mogą zawrzeć małżeństwa. Istotne jest jednak, że w sytuacji, gdy choroba nie zagraża małżeństwu lub zdrowiu przyszłego, potencjalnego potomstwa, a chory nie jest całkowicie ubezwłasnowolniony i uzyskał zgodę Sądu – przeszkoda ta nie obowiązuje.
-
POKREWIEŃSTWO LUB POWINOWACTWO POTENCJALNYCH MAŁŻONKÓW
Niedopuszczalne jest zawarcie małżeństwa przez krewnych i powinowatych w linii prostej, a także rodzeństwo. Jest to uzasadnione tym, iż po pierwsze mogłoby to zaburzać relacje rodzinne, a po drugie zbyt podobne DNA mogłoby narażać potencjalne potomstwo na bardzo poważne choroby genetyczne.
Istotne jest, że w odniesieniu do powinowatych – Sąd może wyrazić zgodę na zawarcie małżeństwa, jeśli wystąpią ważne powody.
-
RELACJA PRZYSPOSOBIENIA POMIĘDZY POTENCJALNYMI MAŁŻONKAMI
Wyżej wymieniona przeszkoda odnosi się zarówno do przysposobienia pełnego jak i niepełnego. Wskazania wymaga, że w przypadku ustania stosunku przysposobienia – przeszkoda odpada i zawarcie związku małżeńskiego jest dopuszczalne.
-
ZŁOŻENIE WADLIWEGO OŚWIADCZENIA WOLI
Nie można także wstąpić w związek małżeński składając wadliwe oświadczenie woli. Zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego ma to miejsce:
- gdy składa się oświadczenie woli w stanie wyłączającym świadomość,
- gdy jest się w błędzie co do tożsamości małżonka (chodzi o istotny błąd),
- w przypadku bezprawnej groźby powodującej realną obawę osoby składającej oświadczenie woli, że tej osobie lub innym ludziom grozi poważne niebezpieczeństwo osobiste (musi nastąpić związek przyczynowy pomiędzy groźbą a złożeniem oświadczenia).
