Aby zawrzeć z drugą osobą umowę, osoba ta musi posiadać zdolność do czynności prawnych. Osoba ubezwłasnowolniona jej nie posiada (w przypadku ubezwłasnowolnienia całkowitego) lub jest ona ograniczona (w przypadku ubezwłasnowolnienia częściowego). Dokonanie czynności prawnych wymaga zaangażowania opiekuna wyznaczonego przez sąd.
Kwestia ta posiada bardzo praktyczny charakter. Przykładowo, może dotyczyć sprzedaży pojazdu. Choć sądy orzekają o ubezwłasnowolnieniu po stosownych postępowaniu, w niektórych okolicznościach może zaistnieć wątpliwość, czy strona potencjalnej umowy faktycznie posiada zdolność do czynności prawnych?
Wskutek ubezwłasnowolnienia osoba nie ma możliwości – przykładowo – zawarcia związku małżeńskiego, uznania ojcostwa, głosowania lub kandydowania w wyborach, sporządzenia, a także odwołania testamentu. Może nie mieć prawnej możliwości samodzielnego zarządzania własnym majątkiem lub posiadać taką możliwość, ale w ograniczonym zakresie.
Jak sprawdzić, czy ktoś został ubezwłasnowolniony?
Nie istnieje żaden rejestr osób ubezwłasnowolnionych. To, że dana osoba została pozbawiona zdolności do czynności prawnych nie wynika z żadnych dokumentów, takich jak np. akt stanu cywilnego, paszport lub dowód osobisty. Weryfikacja tych dokumentów nie dostarczy żadnych informacji w tym zakresie.
Sama okoliczność ubezwłasnowolnienia nie wyłącza całkowicie możliwości faktycznego zawarcia umowy, np. o pożyczkę „chwilówkę”, jednakże znaczenie ma skutek dokonanej czynności prawnej, gdyż wówczas w świetle prawa jest ona nieważna. Co ważne, że momentu wykazania nieważności czynności prawnej wywołuje ona skutki, a ewentualne wykazanie nieważności prowadzi do konieczności zwrotu uzyskanej korzyści.
