Jak już wspominaliśmy we wpisie pt. „alimenty na dziecko”, alimenty to obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania, do którego zobowiązani są rodzice względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie. Oczywiście, alimenty mogą być zasądzone na rzecz innych osób, jednak w tym wpisie skoncentrujemy się na alimentach przysługujących dziecku, bowiem wielu rodziców uchyla się od spełniania tego obowiązku. Czy brak płacenia alimentów jest przestępstwem? Odpowiedź na to pytanie jest twierdząca – brak płacenia alimentów (w określonych przypadkach) stanowi przestępstwo.
Kiedy brak płacenia alimentów jest przestępstwem?
Niealimentację penalizuje art. 209 Kodeksu karnego. Zgodnie z treścią tego przepisu, aby doszło do popełnienia przestępstwa, obowiązek alimentacyjny musi być określony co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umową. Niealimentacja jest przestępstwem indywidualnym – oznacz to, że jego sprawcą może być jedynie osoba, na której ciąży obowiązek alimentacyjny.
Ponadto, aby doszło do wypełniania znamion omawianego przestępstwa:
- łączna wysokość powstałych wskutek tego zaległości musi stanowić równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych
albo - opóźnienie zaległego świadczenia innego niż okresowe musi wynosić co najmniej 3 miesiące.
O ile sytuacja w opisana w punkcie b) nie budzi wątpliwości, o tyle ta opisana w pkt a) wymaga wyjaśnienia. Tytułem przykładu można wskazać sytuację, gdy na sprawcy ciąży obowiązek alimentacyjny ustalony w wysokości 1500 zł miesięcznie, a wpłaca on jedynie po 500 zł miesięcznie. Po 5 miesiącach wysokość zaległości będzie wynosiła zatem już 5000 zł, w związku z czym zaległość przekroczy równowartość trzech świadczeń okresowych (tj. 4500 zł).
Nader istotne znaczenie ma fakt, że zachowanie sprawcy musi wynikać z jego złej woli tj. zobowiązany nie płaci alimentów w sytuacji, gdy ma ku temu obiektywną możliwość.
Jaka kara grozi za niepłacenie alimentów?
Mówiąc o tym co grozi za nie niepłacenie alimentów to na poważne naruszenie obowiązku finansowego, które może mieć poważne konsekwencje prawne dla osoby odpowiedzialnej za wsparcie finansowe. W przypadku zaniedbania płatności alimentów, sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Sądy traktują sprawy związane z niepłaceniem alimentów bardzo poważnie, ponieważ ich celem jest zapewnienie odpowiedniego wsparcia finansowego dla osób uprawnionych, zwłaszcza dzieci. Dlatego też osoby zobowiązane do płacenia alimentów powinny podejmować wszelkie niezbędne kroki, aby wywiązać się z niego terminowo.
Niemniej, w pewnych sytuacjach przepisy przewidują również surowszą odpowiedzialność, bowiem jeżeli sprawca ww. czynu naraża osobę uprawnioną na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności nawet do lat 2.
Do podstawowych potrzeb życiowych należy zaliczyć takie potrzeby, które przy uwzględnieniu właściwości i warunków osobistych uprawnionego ma ten uprawniony. Oznacza to, że nie należy brać pod uwagę tylko potrzeb w postaci wyżywienia, zamieszkania, kształcenia, leczenia, lecz również potrzeby takie jak korepetycje (jeśli dziecko ma kłopoty w szkole), czy też koszty leczenia.
Co więcej, nawet jeśli potrzeby takie zostały zaspokojone przez inną osobę, nie zwalnia to sprawcy od odpowiedzialności karnej. Ta odpowiedzialność będzie tym bardziej uzasadniona, gdy zaspokojenie potrzeb osoby uprawnionej odbywa się kosztem znacznego wysiłku innych osób zobowiązanych do dostarczania środków utrzymania (tak SN w uchwale z 9.06.1976 r., VI KZP 13/75).
Ściganie przestępstwa niealimentacji – na wniosek czy z urzędu?
Co do zasady przestępstwo nie alimentacji ścigane jest na wniosek pokrzywdzonego – nienależnie od tego, czy zostało popełnione w formie podstawowej, czy kwalifikowanej.
Gdy dziecku przyznano określone świadczenie rodzinne bądź inne – wniosek o ściganie może złożyć również organ pomocy społecznej lub organ podejmującego działania wobec dłużnika alimentacyjnego. Jeżeli w tym przypadku egzekucja była bezskuteczna ściganie przestępstwa następuje z urzędu.
Podsumowując – jeśli dłużnik alimentacyjny nie wywiązuje się ze swego obowiązku, w wyżej opisanych sytuacjach rekomendujemy złożenie do Prokuratury lub Policji zawiadomienia o możliwości popełnienia przestępstwa – w tym zakresie polecamy usługi naszej Kancelarii.
