Alimenty to obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania, do którego zobowiązani są rodzice względem dziecka niebędącego w stanie utrzymać się samodzielnie. Czy brak płacenia alimentów jest przestępstwem? Tak!
Niepłacenie zasądzonych alimentów penalizuje art. 209 Kodeksu karnego. Zgodnie z treścią tego przepisu, aby doszło do popełnienia przestępstwa, obowiązek alimentacyjny musi być określony co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umową. Niealimentacja jest przestępstwem indywidualnym . Oznacza to, że jego sprawcą może być jedynie osoba, na której ciąży obowiązek alimentacyjny.
Ponadto, aby doszło do wypełniania znamion omawianego przestępstwa:
- łączna wysokość powstałych zaległości musi stanowić równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych; lub:
- opóźnienie zaległego świadczenia innego niż okresowe musi wynosić co najmniej 3 miesiące.
Pierwszy punkt wymaga zazwyczaj objaśnienia. Posłużmy się przykładem. Na sprawcy ciąży obowiązek alimentacyjny ustalony w wysokości 1500 zł miesięcznie, ale wpłaca on jedynie po 500 zł miesięcznie. Po 5 miesiącach wysokość zaległości będzie wynosiła zatem już 5000 zł, w związku z czym zaległość przekroczy równowartość trzech świadczeń okresowych (tj. 4500 zł). Istotny jest tu fakt, że zachowanie sprawcy musi wynikać z jego złej woli, tj. zobowiązany nie płaci alimentów w sytuacji choć obiektywnie posiada taką możliwość.
Jaka kara grozi za niepłacenie alimentów?
Unikanie obowiązku alimentacyjnego może przynieść poważne konsekwencje. W przypadku zaniedbania płatności sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Sądy traktują sprawy związane z niepłaceniem alimentów bardzo poważnie, ponieważ ich celem jest zapewnienie odpowiedniego wsparcia finansowego dla osób uprawnionych, zwłaszcza dzieci. Dlatego też osoby zobowiązane do płacenia alimentów powinny podejmować wszelkie niezbędne kroki, aby wywiązać się z tego obowiązku terminowo. Niemniej, w pewnych sytuacjach przepisy przewidują również surowszą odpowiedzialność, bowiem jeżeli sprawca ww. czynu naraża osobę uprawnioną na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności nawet do lat 2.
Ustalenie podstawowych potrzeb obejmuje także właściwości i warunki osobiste uprawnionego. Oznacza to, że nie należy brać pod uwagę tylko potrzeb w postaci wyżywienia, zamieszkania, kształcenia, lecz również takie jak korepetycje (jeśli dziecko ma kłopoty w szkole, koszty leczenia czy rehabilitacji.
Co więcej, nawet jeśli potrzeby takie zostały zaspokojone przez inną osobę, nie zwalnia to sprawcy od odpowiedzialności karnej. Ta odpowiedzialność będzie tym bardziej uzasadniona, gdy zaspokojenie potrzeb osoby uprawnionej odbywa się kosztem znacznego wysiłku innych osób zobowiązanych do dostarczania środków utrzymania (tak SN w uchwale z 9.06.1976 r., VI KZP 13/75).
Ściganie przestępstwa niealimentacji. Na wniosek czy z urzędu?
Co do zasady, przestępstwo niealimentacji ścigane jest na wniosek pokrzywdzonego; niezależnie od tego, czy zostało popełnione w formie podstawowej, czy kwalifikowanej. Gdy dziecku przyznano określone świadczenie rodzinne bądź inne, wniosek o ściganie może również złożyć organ pomocy społecznej lub organ podejmujący działania wobec dłużnika alimentacyjnego. Jeżeli w tym przypadku egzekucja była bezskuteczna, ściganie przestępstwa następuje z urzędu.
Podsumowując: jeśli dłużnik alimentacyjny nie wywiązuje się ze swego obowiązku, w wyżej opisanych sytuacjach rekomendujemy złożenie do Prokuratury lub Policji zawiadomienia o możliwości popełnienia przestępstwa.
