Dochodzenie wierzytelności w sprawach cywilnych jest niewątpliwie częściej spotykanym zjawiskiem. Nie należy jednak zapominać, iż możliwym jest także dochodzenie ich na podstawie wyroku karnego np. w sytuacji, kiedy Sąd orzeknie na rzecz pokrzywdzonego określoną kwotę tytułem obowiązku naprawienia wyrządzonej przez skazanego szkody. W takiej sytuacji, gdy wyrok ma charakter pieniężny – podlega on egzekucji komorniczej.
KIEDY KARA MA CHARAKTER PIENIĘŻNY?
Zgodnie z treścią art. 445 kc poszkodowany może ubiegać się o zadośćuczynienie w sytuacji: wywołania rozstroju zdrowia, pozbawienia wolności, uszkodzenia ciała, a także w przypadku skłonienia za pomocą podstępu, gwałtu lub nadużycia stosunku zależności do poddania się czynowi nierządnemu.
Ponadto Sąd może orzec także obowiązek naprawienia szkody przez sprawcę na rzecz pokrzywdzonego. Jest to środek karny o funkcji kompensacyjnej i może zostać orzeczony w przypadku skazania za konkretne rodzaje przestępstw. Sąd może także zadecydować o odszkodowaniu lub nawiązce na rzecz pokrzywdzonego.
W powyższych sytuacjach zazwyczaj mamy do czynienia z wyrokiem o charakterze pieniężnym.
KIEDY WYROK KARNY ZAWIERA ROSZCZENIE PODLEGAJĄCE EGZEKUCJI KOMORNICZEJ?
Wyrok karny może być egzekwowany przez komornika, gdy ma charakter pieniężny, tj. gdy Sąd orzeknie o przyznaniu pokrzywdzonemu od sprawcy odpowiedniej kwoty. Wtedy roszczenie pieniężne jest elementem wyroku karnego.
W JAKI SPOSÓB DOCHODZIĆ ROSZCZEŃ Z WYROKU KARNEGO?
W sytuacji, gdy skazany uchyla się od wypłaty należnej poszkodowanemu sumy pieniężnej, pokrzywdzony może dochodzić uregulowania swojego roszczenia.
Wskazania wymaga, iż wyrok, który zapadł w sprawie karnej stanowi taki sam tytuł egzekucyjny jak wyrok w sprawie cywilnej. Podobnie jak w procedurze cywilnej:
- Należy wnieść do Sądu, o zaopatrzenie wyroku w klauzulę wykonalności w zakresie punktu odnoszącego się do zasądzonej sumy pieniężnej,
- Takie działanie sprawi, iż wyrok będzie stanowił tytuł egzekucyjny i będzie mógł zostać skierowany do egzekucji komorniczej.
GDZIE KIEROWAĆ WNIOSEK O NADANIE KLAUZULI WYKONALNOŚCI WYROKOWI KARNEMU?
Wniosek kieruje się do Sądu oraz wydziału, który wydał wyrok wskazując sygnaturę sprawy. Należy zwrócić uwagę, iż w przeciwieństwie do postępowania cywilnego – taki wniosek nie podlega opłacie.
CZY JEŚLI SKAZANY POZOSTAWAŁ W MAŁŻEŃSKIEJ WSPÓLNOŚCI MAJĄTKOWEJ KOMORNIK MOŻE PROWADZIĆ EGZEKUCJĘ Z MAJĄTKU WSPÓLNEGO?
Wskazania wymaga, iż co do zasady małżonkowie nie odpowiadają swoim majątkiem osobistym za długi drugiego małżonka. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy złożyli oni poręczenie.
Żeby zaś prowadzić egzekucję z majątku wspólnego małżonków należy uzyskać klauzulę wykonalności także na współmałżonka. Zgodnie z obowiązującym prawem nie jest przewidziane uzyskanie takiej klauzuli na zobowiązania finansowe, które nie wynikają z czynności prawnych tak jak np. wyrok karny.
Odnośnie do zobowiązań, które nie powstały wskutek czynności prawnych czyli np. zasądzony obowiązek naprawienia szkody – wierzyciel może żądać zaspokojenia wyłącznie z majątku osobistego skazanego oraz jego wynagrodzenia za pracę.
Sprzecznością jest, iż art. 28 KKW wyraźnie stanowi, że w przypadku niemożności przeprowadzenia egzekucji z majątku osobistego skazanego, egzekucja może być prowadzona z majątku wspólnego. W praktyce jednak mamy do czynienia z luką w prawie, która nie wskazuje żadnej procedury zezwalającej na taką egzekucję, gdyż w myśl poniżej wymienionych przepisów egzekucja z majątku wspólnego może być prowadzona jedynie w przypadku zobowiązań wynikających z czynności prawnych, do czego niewątpliwie nie zalicza się obowiązek orzeczony w wyroku karnym.
Stanowi o tym art. 41 § 2 KRO – jeżeli zobowiązanie jednego z małżonków nie wynika z czynności prawnej, wierzyciel może żądać zaspokojenia z majątku osobistego dłużnika, z wynagrodzenia za pracę lub z dochodów uzyskanych przez dłużnika z innej działalności zarobkowej, jak również z korzyści uzyskanych z jego praw, o których mowa w art. 33 pkt 9 KRO.
Art. 787 KPC mówi zaś, iż tytułowi egzekucyjnemu wydanemu przeciwko osobie pozostającej w związku małżeńskim sąd nada klauzulę wykonalności także przeciwko jej małżonkowi z ograniczeniem jego odpowiedzialności do majątku objętego wspólnością majątkową, jeżeli wierzyciel wykaże dokumentem urzędowym lub prywatnym, że stwierdzona tytułem egzekucyjnym wierzytelność powstała z czynności prawnej dokonanej za zgodą małżonka dłużnika. Mają tu zastosowanie przepisy postępowania cywilnego na podstawie odesłania z art. 26 KKW.
Podsumowując – tematyka egzekucji wierzytelności pochodzącej z wyroku karnego z majątku wspólnego pozostaje kwestią sporną, budzącą wątpliwości w doktrynie obowiązującego prawa, jednakże dogłębna analiza przepisów pozwala na zaobserwowanie, iż mimo, że ustawodawca przewiduje możliwość prowadzenia egzekucji z majątku wspólnego, to nie przewiduje on możliwości wydania dokumentu tj. klauzuli wykonalności przeciwko współmałżonkowi w sytuacjach, kiedy zobowiązanie nie wynika z czynności prawnej.
