Dokonanie darowizny ma zazwyczaj pozytywny wydźwięk, gdyż obdarowany dostaje od darującego ruchomość lub nieruchomość bez obowiązku zapłaty za ten przedmiot lub spełnienia innego świadczenia w stosunku do darczyńcy. Wskazania jednak wymaga, iż prawo przewiduje możliwość jej odwołania w określonych przypadkach.
CZY MOŻNA ODWOŁAĆ DAROWIZNĘ JESZCZE NIEWYKONANĄ?
W pierwszej kolejności należy wyjaśnić czym jest niewykonana darowizna. Ma ona miejsce wówczas, gdy przedmiot darowizny nie został jeszcze wydany obdarowanemu do faktycznego władania (art. 896 KC)
Prawo przewiduje przypadki, w których można odwołać darowiznę jeszcze niewykonaną i są to:
- zmiana stanu majątkowego darczyńcy, która uniemożliwia mu samodzielne utrzymanie się bez uszczerbku,
- zmiana stanu majątkowego darczyńcy, która powoduje uszczerbek dla ciążących na nim obowiązkach alimentacyjnych;
Podkreślenia wymaga, że darowizna jest czynnością prawną jednostronną i stanowi wyłącznie przejaw dobrej woli darczyńcy, wobec czego nie może dojść do sytuacji, w której z uwagi na swoją hojność darczyńca zostanie pokrzywdzony.
W niniejszym przypadku powyższa zmiana sytuacji majątkowej musi nastąpić pomiędzy zawarciem umowy a jej wykonaniem, wówczas darczyńca musi jedynie wykazać, że w jego życiu wystąpiły ww. zmiany.
CZY MOŻNA ODWOŁAĆ DAROWIZNĘ JUŻ WYKONANĄ?
W przypadku darowizny już wykonanej, czyli takiej, której przedmiot został już przekazany w faktyczne władanie obdarowanego prawo również przewiduje możliwość jej odwołania (art. 898 KC)
- w sytuacji, gdy obdarowany dopuści się rażącej niewdzięczności względem darczyńcy. W praktyce jest to zachowanie polegające na działaniu lub zaniechaniu skierowane bezpośrednio lub pośrednio przeciwko darczyńcy, które musi być obiektywnie uznane za wysoce niewłaściwe i krzywdzące. Przykłady takich zachowań to m.in. stosowanie przemocy, nieudzielenie pomocy, kradzież.
Tu podkreślenia wymaga, iż przebaczenie przez darczyńcę obdarowanemu całkowicie wyłączę możliwość odwołania darowizny.
W JAKIM TERMINIE MOŻNA ODWOŁAĆ DAROWIZNĘ?
W odniesieniu do darowizny niewykonanej – jest to stosunkowo krótki okres, gdyż do momentu jej wykonania.
Natomiast przy darowiźnie dokonanej jest to termin znacznie dłuższy sięgający niekiedy nawet kilku lat. W sytuacji dopuszczenia się przez obdarowanego rażącej niewdzięczności względem darczyńcy obowiązuje termin 1 roku liczony od dnia, w którym darczyńca dowiedział się o przejawie niewdzięczności.
W JAKI SPOSÓB ODWOŁAĆ DAROWIZNĘ?
Darowiznę odwołuje się poprzez złożenie przez darczyńcę pisemnego oświadczenia obdarowanemu. Przy ruchomości sprawa jest mniej skomplikowana, gdyż wówczas dochodzi do przejścia z powrotem własności tej rzeczy na darczyńcę, zaś obdarowany zobowiązany jest do jej wydania. Jeśli obdarowany odmawia wydania – darczyńca może wystąpić na drogę sądową.
Wskazania jednak wymaga, że jeśli przedmiotem darowizny była nieruchomość – obdarowany musi następnie złożyć oświadczenie woli w formie aktu notarialnego, tzw. zwrotne przeniesienie własności nieruchomości. Jeśli natomiast obdarowany uchyla się od zwrotu darowizny, darczyńcy przysługuje możliwość wniesienia do Sądu powództwa o nakazanie złożenia oświadczenia woli.