Podział majątku wspólnego małżonków to jedna z najtrudniejszych spraw działowych. Często bowiem są to sprawy skomplikowane pod względem faktycznym i prawnym. I chociaż nie ma prawnego obowiązku dokonania takiego podziału, warto go przeprowadzić, aby dopełnić sprawę rozstania i w pełni zamknąć ten etap w swoim życiu.
Istotne jest, aby mieć świadomość jak może być przeprowadzany podział majątku, co to jest majątek wspólny i czym się różni od majątku osobistego. Taka wiedza znacząco ułatwi Klientowi współpracę z Adwokatem i ich wspólne działania w sprawie będą bardziej owocne. Dlatego też poniżej dla Państwa wygody przedstawiliśmy najważniejsze aspekty tego zagadnienia.
Zapraszamy do lektury a w przypadku pytań czy chęci współpracy do kontaktu z naszą Kancelarią Adwokacką w Warszawie Adwokat Karoliny Karlińskiej- Markiewicz.
Czym jest majątek osobisty każdego z małżonków oraz majątek wspólny małżonków?
Majątek osobisty małżonka nie podlega podziałowi po rozwodzie. Majątek małżonków zwyczajowo składa się z dwóch części: majątku osobistego, majątku wspólnego.
Podziałowi po rozwodzie podlega majątek wspólny. Należy jednak mieć świadomość, że przy podziale majątku prowadzone są także rozliczenia dotyczące majątku osobistego.
Małżonkowie powinni zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na majątek osobisty (z wyłączeniem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód).
Dodatkowo, możliwe jest żądanie zwrotu wydatków i nakładów poczynionych z majątku osobistego na majątek wspólny (z wyłączeniem wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności).
Majątek osobisty
Zgodnie z art. 33 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego do majątku osobistego każdego z małżonków należą:
- przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej,
- przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca postanowił inaczej,
- prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom,
- przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków,
- prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie (np. służebność osobista),
- prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy,
- przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość,
- przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków,
- wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków; realizacja tych wierzytelności przez pobranie wynagrodzenia, czy też przez uzyskanie kwot należnych z tytułu działalności zarobkowej stanowi przesłankę wejścia otrzymanych przedmiotów do majątku wspólnego,
- przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej;
Majątek osobisty nie podlega podziałowi po rozwodzie. Rozliczeniu podlegają natomiast nakłady z majątku osobistego na majątek wspólny oraz z majątku wspólnego na majątek osobisty.
Majątek wspólny
Majątek wspólny małżonków powstaje w chwili zawarcia związku małżeńskiego z mocy prawa, chyba że wystąpiły ustawowe okoliczności wyłączające taką możliwość (np. wcześniejsze zawarcie małżeńskiej umowy majątkowej).
Majątek wspólny to przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania wspólności majątkowej ustawowej przez oboje małżonków lub przez jednego z nich. Nabycie obejmuje każdy sposób uzyskania przedmiotu majątkowego (własność i inne prawa majątkowe).
Zgodnie z art. 31 § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego do majątku wspólnego należą w szczególności:
- pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków,
- dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków,
- środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków,
- kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych;
Zaś zgodnie z dyspozycją normy zawartej w art. 34 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego przedmioty zwykłego urządzenia domowego służące do użytku obojga małżonków są objęte wspólnością ustawową także w wypadku, gdy zostały nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił.
Kiedy jest możliwy podziału majątku?
Podział majątku wspólnego małżonków dokonywany jest dopiero po ustaniu wspólności ustawowej małżeńskiej np. po orzeczeniu prawomocnego rozwodu, separacji czy zawarciu umowy o ustanowieniu rozdzielności.
Od tej zasady istnieje jednak wyjątek. Zgodnie z art. 58 § 3 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego na wniosek jednego z małżonków sąd może w wyroku orzekającym rozwód dokonać podziału majątku wspólnego, jeśli przeprowadzenie tego podziału nie spowoduje nadmiernej zwłoki. Dobry adwokat w przypadku takiej możliwości wykorzysta ten fakt, aby przyspieszyć dla swojego Klienta cały proces.
Sposoby podziału majątku wspólnego
Wykorzystywane są dwa sposoby podziału majątku po rozwodzie:
- umowny podział majątku (polubowny), a także
- sądowy podział majątku.
Istotnym również jest, iż roszczenie o podział majątku wspólnego nie ulega przedawnieniu, czyli może się odbyć nawet kilka lat po rozwodzie. Natomiast z samej natury sprawy działowe są zazwyczaj skomplikowane i czasochłonne.
Ile trwa sprawa o podział majątku w sądzie?
W przypadku braku porozumienia małżonków oraz konieczność przeprowadzenia wyceny poszczególnych składników przez biegłych sądowych , tego typu postępowania mogą trwać nawet kilka lat. Natomiast, jeśli jest zgoda małżonków co do podziału majątku np. w wyniku negocjacji przedprocesowych, to po złożeniu zgodnego wniosku sąd może wydać orzeczenie już na pierwszej rozprawie.
Umowny podział majątku wspólnego
Umowny podział majątku jest możliwy wyłącznie, jeżeli małżonkowie są w stanie porozumieć się w kwestii podziału. W takim przypadku podział majątku może nastąpić na skutek zawarcia umowy która będzie to regulować.
W przypadku dokonywania umownego podziału majątku po rozwodzie, możliwe jest podzielenie majątku w całości albo dokonanie podziału częściowego.
Umowa dotycząca podziału majątku może być zawarta w dowolnej formie. Jednak, gdy w skład majątku wspólnego małżonków wchodzi nieruchomość, to umowa musi być sporządzona w formie aktu notarialnego. Wymóg zachowania formy szczególnej może nastąpić także w innych przypadkach – np. jeżeli w skład majątku wchodzi prawo użytkowania wieczystego czy przedsiębiorstwo.
Sądowy podział majątku po rozwodzie
Jeżeli małżonkowie nie mogą porozumieć się w kwestii podziału majątku wspólnego, to każdy z nich może wystąpić do sądu o taki podział.
Wniosek o podział majątku wspólnego wnosi się do sądu rejonowego miejsca położenia rzeczy. Jednak, gdy majątek wspólny małżonków znajduje się w okręgu działania dwu lub więcej sądów rejonowych, wybór sądu właściwego należy do samego wnioskodawcy.
Na żądanie uczestnika postępowania sąd może przekazać sprawę sądowi rejonowemu, w którego okręgu znajduje się majątek wspólny lub jego znaczna część albo sądowi, w którego okręgu mieszkają wszyscy uczestnicy. Warunkiem jest, aby takie żądanie zostało zgłoszone nie później niż na pierwszej rozprawie.
Opłata sądowa za wniesienie wniosku o podział majątku wynosi 1000 złotych. Może być ona jednak znacznie niższa, jeśli strony dołączą do wniosku tzw. zgodny plan podziału – w takim przypadku opłata sądowa wynosi 300 złotych.
Ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym
Zasadniczo majątek wspólny małżonków dzieli się po połowie. Zdarza się jednak, że jeden z nich poświęcił na „zbudowanie” wspólnego majątku więcej czasu, pracy, czy też nakładów finansowych, zaś drugi nie przyczyniał się do jego powstania i dodatkowo go trwonił.
W takim przypadku każdy z małżonków może żądać, aby ustalenie udziałów w majątku wspólnym nastąpiło z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z nich przyczynił się do powstania tego majątku. Małżonek, który żąda ustalenia przez sąd nierównych udziałów musi udowodnić i wykazać swoje żądania, powołując się na tzw. ważne powody.
Wniosek o podział majątku wspólnego po rozwodzie
We wniosku o podział majątku powinno się dokładnie określić składniki majątku podlegające podziałowi oraz przedstawić dowody prawa własności. Ponadto wniosek powinien zawierać oznaczenie stron postępowania (wnioskodawcę oraz uczestnika), określenie wartości przedmiotu sporu, a także uzasadnienie.
Do wniosku należy dołączyć odpis z księgi wieczystej, jeśli w skład majątku wchodzi nieruchomość. W przypadku rzeczy ruchomych celowe jest przedstawienie innych dowodów prawa własności – dowodów rejestracyjnych, dowodów zakupu, umów dotyczących zakupu lub innych odpowiednich dokumentów. Jednakże, jeśli między małżonkami dojdzie do sporu, to konieczne będzie przedstawienie dowodów na poparcie swoich racji (np. zeznań świadków).
Ustalenie wartości majątku podlegającego podziałowi
Skład i wartość majątku, który ulega podziałowi ustala sąd. Skład majątku ustalany jest według stanu na dzień ustania wspólności majątkowej. Natomiast wartość majątku ustala się według cen rynkowych z daty podziału.
W sytuacji, gdy między małżonkami istnieje rozbieżność co do wartości majątku konieczne może się okazać powołanie biegłego. Sąd ustala wartość majątku podlegającemu podziałowi przede wszystkim w oparciu o dowód z opinii biegłego (opinię pisemną oraz ewentualne przesłuchania biegłego).
Podział majątku po rozwodzie w Warszawie? Jako adwokat z chęcią Ci pomogę!
Moja kancelaria adwokacka w Warszawie specjalizuje się w prawie rodzinny i prowadzeniu sporów sądowych, w tym o podział majątku. Dzięki temu będę w stanie doradzić w jaki sposób najbardziej efektywnie poprowadzić sprawę o podział majątku wspólnego. Najczęściej reprezentuję moich Klientów zarówno w sprawie rozwodowej, jak i w sprawie o podział majątku. Jest to najbardziej adekwatne kosztowo i czasowo rozwiązanie dla Klientów, i co istotne w wielu przypadkach umożliwia przygotowanie wielowątkowej strategii już na samym początku postępowania.
Będąc adwokatem z Warszawy mogę pomóc między innymi w następujących sprawach:
- przygotowanie i prowadzenie sprawy rozwodowej,
- przygotowanie i negocjowanie umowy o zgodny podział majątku wspólnego,
- przygotowanie i zaplanowanie prowadzenia sądowego podziału majątku,
- reprezentowanie w postępowaniu sądowym dotyczącym podziału majątku.
