Prawo cywilne przewiduje instytucję zachowku, której funkcją jest ochrona interesów majątkowych najbliższej dla spadkodawcy rodziny, która została pominięta w testamencie. Krąg osób uprawnionych do zachowku określa art. 991 Kodeksu cywilnego i znajdują się w nim: zstępni, małżonkowie oraz rodzice spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy.
CZY ROSZCZENIE O ZACHOWEK MOŻNA ODZIEDZICZYĆ?
Omawiając kwestię dziedziczenia roszczenia o zachowek należy w pierwszej kolejności rozdzielić roszczenie o zachowek od dziedziczenia roszczeń o inne wierzytelności.
W sytuacji, gdyby spadkodawca zmarł, zaś przed śmiercią udzielił pożyczki swojemu przyjacielowi – wówczas sytuacja nie jest skomplikowana, na podstawie art. 1053 Kodeksu cywilnego nabywca spadku wstępuje w prawa i obowiązki spadkobiercy. W takiej sytuacji spadkobierca jest uprawniony do egzekwowania zwrotu pożyczki.
Sprawa się komplikuje w przypadku zachowku. Aby odziedziczyć roszczenie do zachowku, należy również wchodzić w krąg osób uprawnionych po pierwszym spadkodawcy. Stanowi o tym art. 1002 Kodeksu cywilnego: „Roszczenie z tytułu zachowku przechodzi na spadkobiercę osoby uprawnionej do zachowku tylko wtedy, gdy spadkobierca ten należy do osób uprawnionych do zachowku po pierwszym spadkodawcy”.
PRZYKŁAD:
Adam Nowak był uprawniony do dochodzenia zachowku po swoim ojcu Edwardzie Nowaku. Zanim Adam Nowak pozasądowo uzyskał zapłatę zachowku po ojcu – zmarł, pozostawiając żonę Beatę Nowak oraz pełnoletnią córkę Annę Nowak, które odziedziczyły spadek po Adamie Nowaku z mocy ustawy à w takiej sytuacji mimo tego, że zarówno Beata Nowak jak i Anna Nowak są spadkobierczyniami Adama Nowaka, jedynie córka – Anna Nowak dziedziczy roszczenie o zachowek po dziadku – Edwardzie Nowaku. Dzieje się tak, ponieważ, aby dziedziczyć roszczenie o zachowek trzeba być w kręgu osób uprawnionych. Wnuczka Edwarda Nowaka – Anna Nowak jest jego zstępną, wobec czego odziedziczyła po ojcu roszczenie o zachowek po dziadku, natomiast Beata Nowak jest synową Edwarda Nowaka, wobec czego zgodnie z art. 1002 i 1053 Kodeksu cywilnego nie jest zstępną, małżonkiem ani rodzicem Edwarda Nowaka, zatem nie byłaby osobą uprawnioną do zachowku po nim, wobec czego nie dziedziczy roszczenia o zachowek.
KIEDY ROSZCZENIE O ZACHOWEK WYGAŚNIE?
W sytuacji, kiedy uprawniony do zachowku nie uzyskał go za życia i nie pozostawił po sobie spadkobierców, którzy jednocześnie byliby osobami uprawnionymi do zachowku po pierwszym spadkodawcy – roszczenie o zachowek wygaśnie.
CZY W SYTUACJI, GDY SĄD WYDAŁ PRAWOMOCNY WYROK W SPRAWIE O ZACHOWEK – JEST ON DZIEDZICZONY?
Zupełnie inaczej wygląda sytuacja, gdy uprawniony do zachowku za życia uzyskał wyrok Sądu, który obliguje stronę przeciwną do zapłaty zachowku na jego rzecz. Wówczas nawet gdyby uprawniony zmarł przed wyegzekwowaniem należnej kwoty – jego spadkobiercy odziedziczą prawo do jej egzekwowania. Na takim etapie zachowek jest traktowany jak standardowa wierzytelność pieniężna, która podlega dziedziczeniu na zasadach ogólnych.
