Rozwód z orzeczeniem o winie jest przeprowadzany w sytuacji, gdy jedno lub oboje małżonkowie są winni rozkładu pożycia małżeńskiego. Czy choroba psychiczna małżonka wyłącza możliwość orzeczenia o winie?
JAKIE SĄ PRZESŁANKI NEGATYWNE ROZWODU?
W świetle obowiązującego prawa Sąd nie orzeknie rozwodu, gdy:
-
wskutek rozwodu ucierpi dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków;
-
rozwód jest sprzeczny z zasadami współżycia społecznego;
-
rozwodu żąda małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia (chyba, że drugi małżonek wyraził zgodę na rozwód lub go odmówił, ale jego odmowa stoi w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego);
CZY ROZWÓD Z CHORYM PSYCHICZNIE MAŁŻONKIEM STOI W SPRZECZNOŚCI Z ZASADAMI WSPÓŁŻYCIA SPOŁECZNEGO?
Nie jest to jasno określone w obowiązujących przepisach, ale w zależności od indywidualnej oceny sytuacji i konkretnych okoliczności sprawy Sąd może stwierdzić, że z uwagi na chorobę psychiczną lub fizyczną jednego z małżonków na drugim ciąży obowiązek opieki, więc rozwód będzie stał w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego. Nie jest to jednak zasada, a jedynie jedna z sytuacji, które pojawiają się w orzecznictwie.
Warte uwagi jest w tym zakresie orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 1999 r., sygn. akt I CKN 1050/97 przyjmujące odwrotne stanowisko: „obowiązek małżonków przewidziany w art. 23 K.r.io. (wspólnego pożycia, wzajemnej pomocy i wierności oraz współdziałania dla dobra rodziny), może być wyłączony, jeżeli zachowanie będące wynikiem choroby psychicznej małżonka uzasadnia zwolnienie z tego obowiązku drugiego z małżonków”.
CZY CHOROBA PSYCHICZNA MAŁŻONKA MOŻE BYĆ PRZYCZYNĄ ROZPADU MAŁŻEŃSTWA?
Zdarzają się sytuacje, gdy choroba psychiczna małżonka może być uciążliwa i oddziaływać na całą rodzinę, jak również niekiedy stanowić zagrożenie dla ich życia lub zdrowia, jednakże uznanie choroby psychicznej jako przesłankę do orzeczenia rozwodu jest kwestią sporną.
W doktrynie dominuje pogląd, że sam fakt choroby psychicznej nie może stanowić jedynej, przyczyny rozpadu małżeństwa. Należy bowiem wykazać, że zachodzi związek przyczynowo – skutkowy pomiędzy trwałym oraz zupełnym rozkładem pożycia stron, a dolegliwościami zdrowotnymi i zachowaniami chorego małżonka, a także nie mogą wystąpić przesłanki negatywne orzeczenia rozwodu.
W ślad za wyrokiem SN z dnia 2 grudnia 1957 r., sygn. akt I CR 140/57: „choroba psychiczna, jeśli ma cechy choroby długotrwałej i poważnej, w zasadzie stanowi powód do rozwodu. Na sądzie ciąży obowiązek wyjaśnienia stanu choroby oraz ewentualnych skutków tej choroby w zakresie powstawania rozkładu pożycia”.
CZY MAŁŻONEK CHORY PSYCHICZNIE MOŻE ZOSTAĆ UZNANY WYŁĄCZNIE WINNYM ROZPADOWI POŻYCIA?
Według przyjętej linii orzeczniczej niemożliwym jest przypisanie małżonkowi choremu psychicznie wyłącznej winy za rozpad pożycia, w sytuacji gdy choroba powoduje zachowania niezależne od woli małżonka.
Nadmienić jednak należy, iż w ślad za wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 5 stycznia 2001 r., V CKN 915/00: „choroba psychiczna małżonka nie wyklucza przypisania mu współwiny trwałego i zupełnego rozkładu pożycia małżeńskiego”.
