Podział majątku to proces często towarzyszący rozwodom, separacjom lub innym formom rozstania między partnerami. Polega on na ustaleniu, w jaki sposób podzielone zostaną aktywa zgromadzone przez małżonków podczas trwania małżeństwa. To złożona kwestia, która może wymagać zarówno emocjonalnej, jak i praktycznej analizy.
Podczas podziału majątku uwzględniane są różne czynniki, takie jak wkład każdego z małżonków, przyczynianie się do powstania majątku, a niekiedy również jego trwonienie. Istnieje wiele sposobów dokonywania podziału majątku, począwszy od negocjacji między stronami, poprzez mediację, aż po ostateczne rozstrzygnięcie przez sąd.
Warto zrozumieć proces podziału majątku i jego konsekwencje. Tylko wtedy można podejmować świadome decyzje.
W jaki sposób można podzielić majątek?
Podział majątku wspólnego można przeprowadzić na dwa sposoby. Pierwszym z nich jest podział przeprowadzany przed sądem, zaś drugiego dokonuje się na mocy umowy pomiędzy małżonkami. Sądowy podział majątku ma tę zaletę, że w określonych przypadkach, tj. jeśli jego przeprowadzenie nie spowoduje zwłoki w postępowaniu, można dokonać go już w sprawie o rozwód. Bez konieczności oczekiwania na zakończenie postępowania i zakładania kolejnej sprawy. Jest jednak do tego konieczna zgoda sądu (o czym pisaliśmy w artykule pt. „Rozwód a podział majątku wspólnego małżonków. Sądowy podział majątku”).
Czym jest częściowy podział majątku?
Co zrobić, kiedy chcemy dokonać podziału majątku już w trakcie sprawy rozwodowej, ale podejrzewamy, że z uwagi na różnorodność składników majątku wspólnego lub rozbieżności zdań z małżonkiem co do ich wartości podejrzewamy, że sąd nie wyrazi na to zgody? Możemy rozważyć przeprowadzenie częściowego podziału.
Częściowy podział majątku polega na tym, że nie dzielimy całego majątku, lecz tylko jego określone składniki. Pamiętać jednak należy, że co do zasady sądowy podział majątku wspólnego powinien obejmować całość majątku. Jedynie z ważnych powodów może być ograniczony do jego części. Podstawę prawną do przeprowadzenia podziału częściowego stwarzają przepisy art. 1038 KC w zw. z art. 46 KRO.
Zgodnie z art. 46 KRO, do podziału majątku stosuje się odpowiednio przepisy o wspólności majątku spadkowego i o dziale spadku. Z kolei art. 1038 KC stanowi, że z ważnych powodów dział spadku może być ograniczony jego części.
Kiedy przeprowadzić częściowy podział majątku?
Jak wynika z treści przepisów, dokonanie częściowego podziału jest możliwe jedynie z ważnych powodów, jednak ustawodawca nie wyjaśnia, co rozumie poprzez to sformułowanie. Sąd każdorazowo indywidualnie będzie oceniał, czy w danej sytuacji zaistniały ważne powody. Należy przy tym pamiętać, że ważne powody rozumieć należy jako okoliczności obiektywne.
Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 13 stycznia 1978 r. (III CZP 30/77):
„w interesie szybkiej normalizacji stosunków majątkowych stron wskazane jest przeprowadzenie częściowego podziału majątku wspólnego, jeżeli tylko co do części majątku wspólnego możliwe jest dokonanie jego podziału bez spowodowania nadmiernej zwłoki postępowania. Dotyczy to w szczególności podziału majątku wspólnego w zakresie jego podstawowego składnika, jakim jest mieszkanie własnościowe lub spółdzielcze, samo lub wraz z przedmiotami urządzenia domowego”.
Sąd może za „ważny powód” uznać konieczność podziału wspólnego mieszkania – jako podstawowego składnika majątku. Jako przykład można wskazać również sytuacje, w których podział niektórych składników majątku jest niemożliwy, gdyż przyznanie go jednemu z małżonków obciążałoby go nadmiernymi spłatami lub nie byłoby celowe z przyczyn społeczno-gospodarczych.
Kiedy złożyć wniosek o zgodny podział majątku?
Wniosek o zgodny podział majątku jest ważnym krokiem w procesie rozwodowym lub separacyjnym. W momencie, gdy małżeństwo decyduje się na rozstanie, konieczne staje się uregulowanie spraw związanych z majątkiem nabytym w trakcie trwania związku.
Wniosek o zgodny podział majątku może być złożony przez jednego z małżonków lub wspólnie przez oboje. Ważne jest, aby wniosek był kompletny i zawierał dokładne informacje dotyczące aktywów. W przypadku, gdy małżonkowie nie są w stanie osiągnąć porozumienia co do podziału majątku, sprawa może być rozstrzygnięta przez sąd na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego oraz zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa rodzinnego.
Czy możliwy jest uzupełniający podział majątku?
Zgodnie ze stanowiskiem SN (post. SN z 14.7.1983 r., IV CR 282/83, Legalis), składniki majątku wspólnego byłych małżonków niezgłoszone do podziału lub pominięte przez sąd w prawomocnym orzeczeniu o podział nie przestają być majątkiem wspólnym, mogą więc zostać podzielone w drodze umowy lub orzeczenia sądowego (podział uzupełniający). Podziału pozostałych składników majątku można dokonać więc później. Zwłaszcza gdy ustaną okoliczności utrudniające nam dokonanie tego podziału.
Z wnioskiem o podział uzupełniający mogą wystąpić również spadkobiercy jednego z byłych małżonków, gdy zachodzi potrzeba przeprowadzania (oprócz postępowania o podział majątku wspólnego) także postępowania o dział spadku po zmarłym, byłym małżonku. Oba te postępowania mogą być połączone.
Nasza Kancelaria Adwokacka specjalizuje się w takich postępowaniach. Poznaj zakres naszych usług.
