Postępowanie w sprawie ogłoszenia upadłości konsumenckiej składa z kilku etapów. W pierwszym wpisie z cyklu o upadłości konsumenckiej omówiliśmy już kwestie dotyczące przyczyn ogłoszenia upadłości, okoliczności wyłączających tę możliwość oraz wskazaliśmy kto i kiedy może wystąpić z wnioskiem o ogłoszenie upadłości konsumenckiej do sądu. W drugim z kolei wpisie, pisaliśmy o kwestiach związanych z wnioskiem o ogłoszenie upadłości oraz o pierwszym etapie postępowania dotyczącego upadłości konsumenckiej tj. postępowaniu w przedmiocie ogłoszenia upadłości. Etap ten rozpoczyna się złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej, zaś kończy się wydaniem przez sąd postanowienia o ogłoszeniu upadłości. Ten moment otwiera następny – drugi etap całego postępowania tj. postępowania właściwego, zwanego również powstępowaniem po ogłoszeniu upadłości – w dzisiejszym wpisie mowa właśnie o nim.
Postanowienie o ogłoszeniu upadłości
W pierwszej kolejności warto przypomnieć, z jakich elementów składa się postanowienie o ogłoszeniu upadłości. Zgodnie z art. 491 ustawy Prawo upadłościowe „Jeżeli sąd uzna, że wniosek o ogłoszenie upadłości zasługuje na uwzględnienie, wydaje postanowienie o ogłoszeniu upadłości, w którym:
- wymienia imię i nazwisko, miejsce zamieszkania, adres oraz numer PESEL dłużnika (upadłego), a jeżeli upadły nie posiada numeru PESEL – dane umożliwiające jego jednoznaczną identyfikację;
- określa, że upadły jest osobą nieprowadzącą działalności gospodarczej;
- wzywa wierzycieli upadłego do zgłaszania wierzytelności w terminie trzydziestu dni od dnia obwieszczenia postanowienia o ogłoszeniu upadłości w Rejestrze;
- wzywa osoby, którym przysługują prawa oraz prawa i roszczenia osobiste ciążące na nieruchomości należącej do upadłego, jeżeli nie zostały ujawnione w księdze wieczystej, do ich zgłaszania w terminie trzydziestu dni od dnia obwieszczenia postanowienia o ogłoszeniu upadłości w Rejestrze, pod rygorem utraty prawa powoływania się na nie w postępowaniu;
- wyznacza sędziego-komisarza oraz syndyka.”
Postanowienie o ogłoszeniu upadłości doręcza się również syndykowi, zaś o ogłoszeniu upadłości powiadamia się właściwą izbę administracji skarbowej oraz właściwy oddział Zakładu Ubezpieczeń Społecznych lub Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego. W dniu ogłoszenia upadłości, sąd ma także obowiązek powiadomić o ogłoszeniu upadłości organy egzekucyjne prowadzące postępowania egzekucyjne przeciwko upadłemu.
Procedura zgłaszania wierzytelności
Jak wynika z treści wyżej przywołanego przepisu, po wydaniu postanowienia w przedmiocie ogłoszenia upadłości konsumenckiej, rozpoczyna się procedura zgłaszania przez wierzycieli upadłego swoich wierzytelności. Co do zasady, etap ten trwa 30 dni. Syndyk masy upadłościowej powołany postanowieniem o upadłości, przyjmuje zgłoszenia i weryfikuje je pod względem zgodności z księgami rachunkowymi lub innymi dokumentami upadłego dłużnika. Upadły musi również wskazać, czy zgłoszone wierzytelności uznaje.
Spóźnieni wierzyciele mogą zgłosić swoją wierzytelność po wskazanym terminie, lecz czynności już dokonane w postępowaniu upadłościowym są skuteczne także wobec nich. Tego typu uznaną wierzytelność uwzględnia się tylko w planach podziału funduszów masy upadłości sporządzonych po jej uznaniu. Wierzytelności, które w ogóle nie zostaną zgłoszone oraz te zgłoszone po zatwierdzeniu ostatecznego planu podziału funduszów masy upadłości nie zostaną w toku przedmiotowego postępowania zaspokojone. Po zgłoszeniu wierzycieli, ustaleniu ich liczby oraz sumy wszystkich wierzytelności, utworzona zostaje lista wierzytelności, będąca podstawą do przeprowadzenia dalszych czynności.
Co się dzieje z majątkiem dłużnika po wydaniu postanowienia o ogłoszeniu upadłości konsumenckiej?
Majątek upadłego dłużnika po wydaniu postanowienia o ogłoszeniu upadłości, staje się tzw. masą upadłościową. Masą upadłościową zarządza syndyk, którego zadaniem jest jej spieniężenie celem zaspokojenia wszystkich zgłoszonych wierzytelności. Syndyk w szczególności dokonuje spisu inwentarza i szacuje majątek dłużnika, który będzie podlegał likwidacji. Majątek podlegający likwidacji to przede wszystkim mienie należące do upadłego w dniu ogłoszenia upadłości oraz majątek nabyty przez upadłego w toku postępowania upadłościowego, jednak upadły jest zobowiązany wydać syndykowi cały swój majątek. Warto zwrócić uwagę na fakt, że utrudnianie przez upadłego postępowania prowadzi do umorzenia postępowania. Jeżeli bowiem upadły nie wskaże lub nie wyda syndykowi całego majątku, niezbędnych dokumentów lub w inny sposób nie wykonuje ciążących na nim obowiązków, sąd, z urzędu albo na wniosek syndyka lub wierzyciela, po wysłuchaniu upadłego, syndyka, a w razie potrzeby także wierzycieli, umarza postępowanie (chyba że uchybienie przez upadłego ciążącym na nim obowiązkom nie jest istotne lub przeprowadzenie postępowania jest uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi). Także ze względów humanitarno-społecznych, upadłemu konsumentowi pozostawia się pewne składniki majątku tak, aby zapewnić mu minimum egzystencji. Należą do nich w szczególności przedmioty urządzenia domowego, pościel, bielizna, ubrania codzienne oraz konieczne do wykonywania zawodu.
Likwidacja majątku upadłego konsumenta – jak przebiega?
W efekcie wyżej opisanych działań, syndyk tworzy plan likwidacyjny, który zawiera proponowane przez syndyka sposoby i terminy sprzedaży poszczególnych składników masy upadłościowej. Przedmiotowy plan syndyk przekazuje sędziemu-komisarzowi w celu jego zatwierdzenia. Jeżeli plan likwidacyjny zostanie zatwierdzony, syndyk przystępuje do upłynnienia majątku tj. sprzedaje nieruchomości, ruchomości, wierzytelności oraz inne prawa majątkowe, a nadto dokonuje ściągnięcia wierzytelności od dłużników upadłego konsumenta i wykonuje jego wszelkie inne prawa majątkowe tak, aby zaspokoić wierzycieli w jak największym stopniu. Warto dodać, że czynności dotyczące sprzedaży ruchomości z upoważnienia syndyka może przeprowadzić sam upadły. Co jeśli upadły nie posiada żadnego majątku? W postępowaniu upadłościowym pomija się wówczas etapy dotyczące tworzenia planu likwidacyjnego – brak majątku nie stanowi przeszkody dla dalszego toku postępowania, bowiem jego celem jest przede wszystkim oddłużenie konsumenta.
Co się dzieje z mieszkaniem upadłego dłużnika?
Jeżeli w skład masy upadłości wchodzi lokal mieszkalny albo dom jednorodzinny, w którym zamieszkuje upadły, a konieczne jest zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych upadłego i osób pozostających na jego utrzymaniu, co do zasady z sumy uzyskanej z jego sprzedaży wydziela się upadłemu kwotę odpowiadającą przeciętnemu czynszowi najmu lokalu mieszkalnego w tej samej lub sąsiedniej miejscowości za okres od dwunastu do dwudziestu czterech miesięcy. Określa ją sędzia-komisarz, biorąc pod uwagę potrzeby mieszkaniowe upadłego, w tym liczbę osób pozostających na jego utrzymaniu, zdolności zarobkowe upadłego, sumę uzyskaną ze sprzedaży lokalu mieszkalnego albo domu jednorodzinnego oraz opinię syndyka. Podkreślenia wymaga fakt, że powyższych przepisów nie stosuje się w przypadku postępowania wszczętego na wniosek wierzyciela – jeżeli dłużnik doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa.
Po zakończeniu likwidacji majątku upadłego, syndyk sporządza plan podziału uzyskanych w jej wyniku funduszy. Podlega on zatwierdzeniu przez sędziego-komisarza, jednak wcześniej wierzyciele mogą wnieść do planu zarzuty – po ich rozstrzygnięciu plan podlega realizacji przez syndyka. Następnie sąd z urzędu wszczyna postępowanie wpadkowe w przedmiocie ustalenia planu spłat wierzycieli – czyli ostatni etap postępowania, o którym będzie mowa w kolejnym wpisie.
Zamieszczony na niniejszej stronie wpis ma wyłącznie charakter informacyjny i nie stanowi pomocy prawnej w rozumieniu ustawy Prawo o adwokaturze.
