Całkowite pozbawienie władzy rodzicielskiej wiąże się z ogromnymi konsekwencjami dla rodzica. Dochodzi do niej, gdy rodzice zaniedbują swoje obowiązki lub nadużywają posiadanej władzy rodzicielskiej. Łagodniejszą możliwością jest ograniczenie praw rodzicielskich, które ma służyć dobru dziecka.
CZYM JEST WŁADZA RODZICIELSKA I KTO JĄ POSIADA?
Władza rodzicielska w ślad za art. 95 k.r.o. to w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowania dziecka, z poszanowaniem jego godności i praw. Co więcej przepisy wskazują, że powinna być wykonywana tak, jak tego wymaga dobro dziecka i interes społeczny, a rodzice przed podjęciem decyzji w ważniejszych sprawach dotyczących osoby lub majątku dziecka powinni je wysłuchać w przypadku gdy pozwala na to rozwój umysłowy i dojrzałość dziecka.
Rodzice sprawują władzę rodzicielską do uzyskania przez dziecko pełnoletności.
CZY OGRANICZENIE I POZBAWIENIE WŁADZY RODZICIELSKIEJ TO POJĘCIA TOŻSAME?
Nie, należy rozróżniać oba te pojęcia, gdyż kształtują dwie zupełnie inne sytuacje prawne. Przy pozbawieniu władzy rodzicielskiej rodzic nie ma żadnej możliwości do decydowania w sprawach dziecka i musi być zawinione, zaś przy ograniczeniu rodzic niekoniecznie ponosi winę i zachowuje część uprawnień do współdecydowania o dziecku lecz w mniejszym zakresie.
KTO MOŻE OGRANICZYĆ WŁADZĘ RODZICIELSKĄ?
O ograniczeniu władzy rodzicielskiej może zadecydować wyłącznie Sąd.
W JAKICH PRZYPADKACH SĄD ORZEKA O SPRAWOWANIU WŁADZY RODZICIELSKIEJ?
Podstawową sytuacją orzekania przez Sąd o ograniczeniu władzy rodzicielskiej jest przypadek, gdy jeden z rodziców wniesie o to względem drugiego.
Ponadto obligatoryjnie wydaje takie orzeczenie przy rozwodzie lub separacji, ażeby uniknąć niejasnych sytuacji w kwestiach praw rodzicielskich.
KIEDY SĄD MOŻE OGRANICZYĆ RODZICOM WŁADZĘ RODZICIELSKĄ?
Żeby ograniczyć władzę rodzicielską muszą wystąpić ku temu odpowiednie powody. Polskie prawo przewiduje dwie takie sytuacje:
-
W związku z rozdzieleniem rodziców np. w przypadku rozwodu bądź separacji:
-
Jest to rodzaj ograniczenia, za które nie można przypisać rodzicowi winy,
-
Do tej sytuacji dochodzi, gdy rodzice nie potrafią dojść do porozumienia w kwestiach ich wspólnego dziecka. Wówczas zazwyczaj rodzic, z którym dziecko nie mieszka ma prawo do współdecydowania wyłącznie w najistotniejszych kwestiach, a o sprawach dnia codziennego decyduje ten, który mieszka z dzieckiem.
-
W związku z zagrożeniem dobra dziecka:
-
Jest ono formą zawinionego zagrożenia,
-
Następuje w sytuacjach, gdy rodzic zaniedbywał dziecko i nie wypełniał swoich obowiązków wobec niego, w skutek czego zagrożone jest jego dobro.
-
Przykładem takiej sytuacji jest m.in. uzależnienie alkoholowe rodzica.
W JAKI SPOSÓB PRZEJAWIA SIĘ OGRANICZENIE WŁADZY RODZICIELSKIEJ?
Następuje to poprzez orzeczenie Sądu nakładające zakazy lub obowiązki na rodzica. Przykładami takich obowiązków czy zakazów mogą być m.in. nadzór kuratora, umieszczenie dziecka w placówce wychowawczej lub wskazanie konkretnych kwestii, o których rodzic może współdecydować np. wybór placówki edukacyjnej lub leczenie dziecka.
CZY OGRANICZENIE WŁADZY RODZICIELSKIEJ JEST OSTATECZNE?
Orzeczenie Sądu w tym przedmiocie może być sytuacją tymczasową, co oznacza, iż rodzic może starać się o przywrócenie pełni praw poprzez złożenie wniosku i wykazanie, że dobro dziecka nie jest zagrożone.
