Całkowite pozbawienie władzy rodzicielskiej wiąże się z ogromnymi konsekwencjami dla rodzica. Dochodzi do niej, gdy rodzice zaniedbują swoje obowiązki lub nadużywają posiadanej władzy rodzicielskiej. Łagodniejszą możliwością jest ograniczenie praw rodzicielskich, które ma służyć dobru dziecka.
Władza rodzicielska w ślad za art. 95 k.r.o. to w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowania dziecka, z poszanowaniem jego godności i praw. Co więcej przepisy wskazują, że powinna być wykonywana tak, jak tego wymaga dobro dziecka i interes społeczny, a rodzice przed podjęciem decyzji w ważniejszych sprawach dotyczących osoby lub majątku dziecka powinni je wysłuchać w przypadku gdy pozwala na to rozwój umysłowy i dojrzałość dziecka.
Rodzice sprawują władzę rodzicielską do uzyskania przez dziecko pełnoletności.
CZY OGRANICZENIE I POZBAWIENIE WŁADZY RODZICIELSKIEJ TO POJĘCIA TOŻSAME?
Nie, należy rozróżniać oba te pojęcia, gdyż kształtują dwie zupełnie inne sytuacje prawne. Przy pozbawieniu władzy rodzicielskiej rodzic nie ma żadnej możliwości do decydowania w sprawach dziecka i musi być zawinione, zaś przy ograniczeniu rodzic niekoniecznie ponosi winę i zachowuje część uprawnień do współdecydowania o dziecku lecz w mniejszym zakresie.
KTO MOŻE OGRANICZYĆ WŁADZĘ RODZICIELSKĄ?
O ograniczeniu władzy rodzicielskiej może zadecydować wyłącznie Sąd.
W JAKICH PRZYPADKACH SĄD ORZEKA O SPRAWOWANIU WŁADZY RODZICIELSKIEJ?
Podstawową sytuacją orzekania przez Sąd o ograniczeniu władzy rodzicielskiej jest przypadek, gdy jeden z rodziców wniesie o to względem drugiego.
Ponadto obligatoryjnie wydaje takie orzeczenie przy rozwodzie lub separacji, ażeby uniknąć niejasnych sytuacji w kwestiach praw rodzicielskich.
KIEDY SĄD MOŻE OGRANICZYĆ RODZICOM WŁADZĘ RODZICIELSKĄ?
Żeby ograniczyć władzę rodzicielską muszą wystąpić ku temu odpowiednie powody. Polskie prawo przewiduje dwie takie sytuacje:
-
W związku z rozdzieleniem rodziców np. w przypadku rozwodu bądź separacji:
-
Jest to rodzaj ograniczenia, za które nie można przypisać rodzicowi winy,
-
Do tej sytuacji dochodzi, gdy rodzice nie potrafią dojść do porozumienia w kwestiach ich wspólnego dziecka. Wówczas zazwyczaj rodzic, z którym dziecko nie mieszka ma prawo do współdecydowania wyłącznie w najistotniejszych kwestiach, a o sprawach dnia codziennego decyduje ten, który mieszka z dzieckiem.
-
W związku z zagrożeniem dobra dziecka:
-
Jest ono formą zawinionego zagrożenia,
-
Następuje w sytuacjach, gdy rodzic zaniedbywał dziecko i nie wypełniał swoich obowiązków wobec niego, w skutek czego zagrożone jest jego dobro.
-
Przykładem takiej sytuacji jest m.in. uzależnienie alkoholowe rodzica.
W JAKI SPOSÓB PRZEJAWIA SIĘ OGRANICZENIE WŁADZY RODZICIELSKIEJ?
Następuje to poprzez orzeczenie Sądu nakładające zakazy lub obowiązki na rodzica. Przykładami takich obowiązków czy zakazów mogą być m.in. nadzór kuratora, umieszczenie dziecka w placówce wychowawczej lub wskazanie konkretnych kwestii, o których rodzic może współdecydować np. wybór placówki edukacyjnej lub leczenie dziecka.
CZY OGRANICZENIE WŁADZY RODZICIELSKIEJ JEST OSTATECZNE?
Orzeczenie Sądu w tym przedmiocie może być sytuacją tymczasową, co oznacza, iż rodzic może starać się o przywrócenie pełni praw poprzez złożenie wniosku i wykazanie, że dobro dziecka nie jest zagrożone.
