Bardzo często rozwodzący się małżonkowie posiadają wspólny kredyt na mieszkanie. Po rozwodzie, gdy byli małżonkowie chcą podzielić majątek, pojawia się z kolei problem czy kwota kredytu ma jakiś wpływ na wartość majątku? Czy wartość mieszkania pomniejsza się o wartość kredytu? Czy oboje małżonkowie nadal mają obowiązek spłacać raty? A może wartość mieszkania pomniejsza się o wartość kredytu? Odpowiadamy na te pytania.
Dawniej przy podziale majątku sądy w ogóle nie uwzględniały takiego zadłużenia. W efekcie obie strony były pokrzywdzone: małżonek, któremu podczas podziału majątku sąd nie przyznał nieruchomości, był w dalszym ciągu zobowiązany do spłaty kredytu. Drugi małżonek w prawdzie był właścicielem nieruchomości, ale nieruchomość ta pozostawała obciążona. Obecnie orzecznictwo kształtuje się nieco inaczej.
Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, co do zasady długów zaciągniętych przez oboje małżonków nie można rozliczać przy podziale majątku wspólnego, gdyż mimo takiego podziału dług nadal się utrzymuje. Przerzucenie długu na jednego tylko z małżonków godziłoby w prawa wierzycieli (por. postanowienie składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 5 grudnia 1978 r., III CRN 194/78).
Powyższa zasada doznaje pewnych odstępstw w przypadku kredytu hipotecznego na mieszkanie. Aktualnie w orzecznictwie Sądu Najwyższego dominuje stanowisko, że w sprawach o podział majątku wspólnego, sąd – przydzielając jednemu z uczestników nieruchomość obciążoną hipotecznie – powinien ustalić wartość tej nieruchomości z uwzględnieniem obciążenia hipotecznego. (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 kwietnia 2011 r., I CSK 661/10)
Jak ustalić wartość mieszkania obciążonego kredytem?
Na potrzeby postępowania działowego wartość nieruchomości ustalana jest poprzez odjęcie od wartości rynkowej nieruchomości aktualnego stanu obciążenia hipotecznego. To proste.
Jeżeli wartość wspólnego mieszkania wynosi 500 tys., zaś kredyt zaciągnięty na jego zakup 300 tys., wówczas Sąd ustali wartość mieszkania na 200 tys. Małżonek, któremu zostanie przyznana własność przedmiotowej nieruchomości, zostanie zobowiązany do spłaty drugiego małżonka w kwocie 100 tys.; oczywiście w przypadku ustalenia równych udziałów.
Czy oboje małżonkowie nadal mają obowiązek spłacać raty?
Przy podziale majątku wspólnego Sąd wprawdzie ma możliwość pomniejszenia wartości mieszkania o kredyt, ale nie ma prawa ingerować w umowę kredytu zawartą pomiędzy małżonkami a bankiem i ustalać, kto od tej pory będzie zobowiązany spłacać raty. Pomimo przyznania własności mieszkania tylko jednemu małżonkowi, oboje w dalszym ciągu mają obowiązek płacenia rat.
Byli małżonkowie powinni zatem uregulować tę kwestię we własnym zakresie i w tym celu udać się do banku. W porozumieniu z bankiem można ustalić, że małżonek, któremu zostanie przyznane mieszkanie, przejmie kredyt. Jeżeli nie będzie miał on wystarczającej zdolności kredytowej, do kredytu może przystąpić również inna osoba, np. członek rodziny. Dobrym rozwiązaniem jest również uzyskanie od banku promesy, w której bank zobowiąże się do przepisania kredytu po okazaniu postanowienia sądu wydanego po przeprowadzeniu podziału majątku.
