Instytucja ubezwłasnowolnienia częściowego została uregulowana w art. 16 Kodeksu cywilnego. Istotne jest, że ubezwłasnowolnienie częściowe różni się od ubezwłasnowolnienia całkowitego zarówno przesłankami umożliwiającymi orzeczenie go, jak również skutkami prawnymi.
Zgodnie z brzmieniem art. 16 § 1 KC ubezwłasnowolnić częściowo można wyłącznie:
- osobę pełnoletnią
- posiadającą pełną zdolność do czynności prawnych,
- która cierpi na chorobę psychiczną, niedorozwój umysłowy albo inny rodzaj zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwo lub narkomanię,
- jeżeli stan tej osoby nie uzasadnia ubezwłasnowolnienia całkowitego,
- jednak osoba ta potrzebuje pomocy w prowadzeniu jej spraw.
Jakie są skutki ubezwłasnowolnienia częściowego?
Zgodnie z art. 16 § 2 KC dla osoby ubezwłasnowolnionej częściowo ustanawia się kuratelę. Jest to spowodowane tym, że ubezwłasnowolnienie częściowe wiąże się z częściowym ograniczeniem zdolności do czynności prawnych. Taka osoba może więc dokonywać czynności prawnych, zaciągać zobowiązania czy też rozporządzać swoim majątkiem, jednak potrzebuje do tego zgody kuratora (przedstawiciela ustawowego).
Co więcej, osoba ubezwłasnowolniona częściowo może samodzielnie dokonywać czynności, które nie wymagają zgody przedstawiciela, takich jak m.in. zawieranie drobnych umów, związanych z bieżącymi sprawami życia codziennego (np. codzienne zakupy). Ma również prawo do samodzielnego rozporządzania swoimi zarobkami, jeśli Sąd Opiekuńczy kierując się ważnymi powodami nie postanowił inaczej.
Jak wygląda postępowanie w sprawie o ubezwłasnowolnienie częściowe?
Postępowanie w sprawie o ubezwłasnowolnienie częściowe jest bardzo zbliżone do postępowania o ubezwłasnowolnienie całkowite. Jest to postępowanie nieprocesowe, które rozpoznaje Sąd Okręgowy właściwy dla miejsca zamieszkania lub pobytu osoby, której wniosek dotyczy.
Z wnioskiem o ubezwłasnowolnienie częściowe mogą wystąpić: małżonek, krewni w linii prostej lub prokurator. Choć ubezwłasnowolnienie częściowe może dotyczyć wyłącznie osoby pełnoletniej, to z samym wnioskiem można wystąpić na rok przed uzyskaniem pełnoletności przez osobę, której dotyczy sprawa.
Opłata sądowa od wniosku o ubezwłasnowolnienie częściowe wynosi 100 zł. Ponadto Sąd w toku trwania postępowania zobowiązuje wnioskodawcę do uiszczenia zaliczki na poczet opinii biegłych psychologa i psychiatry oraz wydatki związane z czynnościami kuratora. W sytuacji, gdy Sąd Okręgowy uzna wniosek za zasadny i orzeknie o ubezwłasnowolnieniu częściowym, dochodzi odpis postanowienia do Sądu Opiekuńczego, który ustanawia kuratora.
Sprawy z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego to nasza specjalność.
