Wydziedziczenie czyli pozbawienie możliwości dziedziczenia osób, którym to prawo przysługuje z mocy ustawy. W jakich przypadkach można wydziedziczyć uprawnionego? Czy informacje o wydziedziczeniu należy umieścić w testamencie? Jakie są jego skutki?
Aby decyzja dotycząca pozbawienia dziedziczenia spadkobierców była ostateczna i świadoma należy zapoznać się z instytucją wydziedziczenia.
Czym jest wydziedziczenie?
Zgodnie z art. 1008 Kodeksu Cywilnego wydziedziczenie jest instytucją prawa spadkowego, polegającą na pozbawieniu zstępnych, małżonka lub rodziców prawa do zachowku w określonych przypadkach.
W jakich przypadkach można dokonać wydziedziczenia?
W prawie polskim są jasno wskazane przez ustawodawcę sytuacje, w których spadkodawca może wydziedziczyć osobę uprawnioną do zachowku:
- kiedy uprawniony wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego – czyli w sposób powtarzalny, wielorazowo mimo wyrażenia woli zaprzestania przez spadkodawcę, sprzeciwia się zasadom przyjętym za wzorcowe w społeczeństwie, np. nadużywa alkoholu, jest hazardzistą, zażywa narkotyki;
- gdy uprawniony dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci;
- uprawniony uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych – chodzi o niezapewnienie potrzebnej pomocy, zaniechanie sprawowania opieki, która jest niezbędna do funkcjonowania spadkodawcy, zerwanie więzi rodzinnych;
Kiedy wydziedziczenie jest skuteczne?
Żeby wydziedziczenie rodziło skutki prawne, testator musi w testamencie wyraźnie wskazać przyczynę wydziedziczenia, będącą działaniem spadkobiercy, które zalicza się do jednej z trzech wyżej wymienionych przesłanek. Taka przyczyna musi być rzeczywista i prawdziwa, a brak jej wskazania lub wskazanie przyczyny nieprawdziwej jest równoznaczne z nieważnością wydziedziczenia.
Jak nieważność wydziedziczenia wpływa na ważność testamentu?
W przypadku dokonania nieważnego wydziedziczenia np. przez niewskazanie przyczyny lub wskazanie przyczyny, która nie realizuje znamion wyżej wymienionych przesłanek, pozostałe postanowienia testamentu są ważne, ale nieskutecznie wydziedziczonemu przysługuje roszczenie o zachowek.
Jakie skutki niesie przebaczenie przez spadkodawcę uprawnionemu do zachowku?
Zgodnie z przepisami Kodeksu Cywilnego jeżeli dochodzi do przebaczenia ze strony spadkodawcy, nie może on wydziedziczyć osoby uprawnionej do zachowku. Według orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 19 października 2018 r. sygn. akt: III CZP 37/18 przebaczenie, żeby wywrzeć skutki prawne może nastąpić również po wydziedziczeniu w testamencie, a do uznania jego ważności nie jest wymagana forma testamentowa, wystarczy jasne przekazanie faktu, iż spadkodawca nie żywi już urazy do wydziedziczonego.
Jakie są skutki wydziedziczenia?
Osoba wydziedziczona w sposób poprawny i zasadny z kręgu spadkobierców ustawowych nie dziedziczy majątku i zostaje pozbawiona prawa do zachowku. Majątek dziedziczą pozostali spadkobiercy ustawowi, zgodnie z regułami dziedziczenia lub spadkobierca testamentowy.
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 3 grudnia 2015 r. w sprawie o sygn. akt: III CZP 85/15 wskazuje, że mimo skutecznego wydziedziczenia zstępnego zmarłego, nie obejmuje ono zstępnych wydziedziczonego, żyjących w chwili otwarcia spadku. Zgodnie z art. 1011 KC są uprawnieni do zachowku po zmarłym.
Zamieszczony na niniejszej stronie wpis ma wyłącznie charakter informacyjny i nie stanowi pomocy prawnej w rozumieniu ustawy Prawo o adwokaturze.
