Sprawa o rozwód wiąże się z wieloma trudnymi emocjami. Niekiedy po wniesieniu pozwu zmienia się sytuacja małżonków: konflikt się nasila, stanowisko Strony pozwanej sprawia, że jednak Strona powodowa chce domagać się uznania małżonka wyłącznie winnym itd. Zdarza się, że skłóconym małżonkom udaje się dojść do porozumienia i chcą uniknąć długiego procesu związanego z określeniem winy. Co zrobić w takiej sytuacji?
Rozwód jest uznawany za jedno z najtrudniejszych i najbardziej stresogennych sytuacji w życiu człowieka. W trakcie samego postępowania zdarzają się zmiany nastawienia stron. W tym także i te prowadzące do zmiany stanowiska procesowego. Taka zmiana jest pod pewnymi warunkami możliwa.
Warunki uzyskania rozwodu
Zanim przejdziemy do zmiany stanowiska w sprawie rozwodowej, warto przypomnieć same warunki rozwodu. To istotne: poza kwestiami emocjonalnymi małżonków należy wziąć również pod uwagę prawną dopuszczalność orzeczenia rozwodu przez Sąd.
Warunkiem orzeczenia rozwodu jest trwały i zupełny rozkładu pożycia małżonków. W praktyce oznacza to ustanie wszelkich więzi, które powinny łączyć małżonków, tj. więzi emocjonalnej, gospodarczej i fizycznej (rozkład zupełny), a powrót do wspólnego pożycia Stron jest już niemożliwy (rozkład posiada trwały charakter). Zgodnie z treścią art. 56 § 2 k.r.o., Sąd nie może orzec rozwodu, jeśli wskutek niego miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków. Dodatkowo, orzeczenie rozwodu nie jest dopuszczalne, jeżeli z innych względów byłoby to sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.
Warunki rozwodu bez orzekania o winie różnią się w niektórych przypadkach od warunków rozwodu z orzeczeniem o winie. W postępowaniu rozwodowym, w którym jeden z małżonków jest wyłącznie winny rozkładu pożycia, poza koniecznością spełnienia ww. przesłanek Sąd może odmówić rozwiązania małżeństwa, jeżeli rozwodu żąda małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia. Chyba, że drugi małżonek wyrazi zgodę na rozwód bądź odmowa jego zgody jest w danych okolicznościach sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Kwestią zupełnie odrębną są ewentualne wnioski zawierane w pozwie o rozwód (żądania) lub ustalenia w zakresie tych żądań, na które wspólnie umówili się małżonkowie.
Kiedy można wnioskować o zmianę warunków rozwodu?
Za warunki rozwodu uznajemy stanowisko procesowe: ustalenia małżonków, ich żądania oraz roszczenia, a nie ściśle określone przepisami art. 56 k.r.o. przesłanki dopuszczalności orzeczenia rozwodu. Oczywiście, zmiana stanowiska procesowego już po złożeniu pozwu o rozwód jest dopuszczalna prawnie. Umożliwia to art. 193 § 1 k.p.c., który stanowi, iż: „Zmiana powództwa jest dopuszczalna, jeżeli nie wpływa na właściwość sądu”. Taka zmiana może dotyczyć:
- Modyfikacji stanowiska w zakresie winy. Można zrezygnować z żądania orzeczenia małżonka za wyłącznie winnego rozkładu pożycia Stron lub przeciwnie: zmienić zdanie i żądać uznania współmałżonka za wyłącznie winnego rozkładu pożycia,
- Modyfikacji najistotniejszego żądania pozwu, tj. rezygnacji z orzeczenia przez Sąd rozwodu na rzecz żądania orzeczenia przez Sąd separacji.
Motywacja w zakresie zmiany stanowiska procesowego bywa różna. Niekiedy wynika z załagodzenia konfliktu lub jego nasilenia (sprawami rozwodowymi rządzą silne emocje). Czasem z nowych okoliczności, które wychodzą na jaw w toku postępowania. Jeszcze w innych sytuacjach okazuje się, że udowodnienie winy małżonka jest wręcz niemożliwe z uwagi na brak dowodów w tym zakresie, a niekiedy wynika z obawy o długi, ciągnący się latami proces.
Nieco rzadziej zdarza się, że jeden z małżonków w trakcie trwania sprawy o rozwód dojdzie do wniosku, że jednak chce dać swojemu małżeństwu jeszcze jedną szansę i dlatego zażąda orzeczenia przez Sąd nie rozwodu, a separacji. Należy pamiętać, że w takiej sytuacji, jeśli drugi z małżonków nadal będzie domagać się rozwodu, Sąd – kiedy dojdzie do przekonania, że żądanie rozwodu jest uzasadnione – rozwód orzeknie.
Jak zmienić stanowisko procesowe?
Strona powodowa może zmienić powództwo w każdym czasie, aż do momentu zamknięcia rozprawy. Ponadto, stanowisko można zmienić również po wydaniu wyroku, w apelacji lub podczas rozprawy przed Sądem drugiej instancji.
Zgodnie z przepisami obowiązującego prawa, zmiana powództwa musi być dokonana w formie pisemnej. Stanowi o tym art. 193 § 21 k.p.c.: „Z wyjątkiem spraw o roszczenia alimentacyjne zmiana powództwa może być dokonana jedynie w piśmie procesowym”.
