Polskie ustawodawstwo szczegółowo i precyzyjnie reguluje kontakty rodziców z dziećmi, m.in. w sytuacji rozwodu. Jednakże niekiedy dochodzi do konfliktu między rodzicami i dziadkami, kiedy to dziadkowie cierpią wskutek ograniczenia kontaktu z wnukami. Co można zrobić w takiej sytuacji?
Zgodnie z art. 113 k.r.o. kontakty z dzieckiem to prawo rodziców niezależnie od ich władzy rodzicielskiej. Kontakty należy interpretować nie tylko przez osobiste spotkania, wyjścia czy wspólnie spędzone weekendy. Znaczenie ma również komunikacja na odległość, np. za pośrednictwem telefonu, komunikatorów internetowych czy tradycyjnej poczty.
Co do zasady, jest to kontakt bez nadzoru. Jednakże, gdy w grę wchodzi dobro dziecka Sąd może ustanowić nadzór sprawowany przez rodzica wiodącego, opiekuna, kuratora sądowego lub inną, wyznaczoną osobę.
Czy do kontaktów z dzieckiem uprawnieni są dziadkowie?
Ubiegać się o uregulowanie kontaktów z dzieckiem poza rodzicami mogą też osoby wskazane w art. 113 k.r.o. , a więc: dziadkowie, rodzeństwo, powinowaci w linii prostej (ojczym, macocha itd.) oraz inne osoby, jeśli sprawowały przez dłuższy czas pieczę nad dzieckiem.
Ustawodawca bezpośrednio mówi o tym, iż wymienione osoby posiadają jednakowe prawa w kwestii sądowego ustalania kontaktów, tak jak rodzice. Kodeks rodzinny i opiekuńczy przewiduje takie rozwiązanie w celu umożliwienia dziecku prawidłowego rozwoju jego tożsamości poprzez pielęgnowanie i rozwijanie więzi rodzinnych.
Zgodnie z Uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 14 czerwca 1988 r. (sygn. akt: III CZP 42/88):
„Rodzice (…) mają obowiązek dbałości o rozwój dziecka w imię jego dobra. Powinni zatem dla pełnego rozwoju jego osobowości umożliwić dziecku kontaktowanie się z jego krewnymi (dziadkami) przy właściwej ich postawie i korzystnym wpływie na dziecko. Kontakty te, wynikające często z silnych więzów emocjonalnych, zwłaszcza dziadków z wnukami, wychowujących je od niemowlęcia, mogą wpływać na lepsze wychowanie i rozwój duchowy dziecka oraz sprzyjają kontynuowaniu więzów wielopokoleniowej rodziny. Takie zachowanie dziadków, okazywanie przywiązania i dbałości o wnuki nie tylko nie kłóci się z interesem dziecka, ale jest ono dla jego dobra”.
Co zrobić, gdy rodzice dziecka uniemożliwiają dziadkom kontaktu z wnukami?
Kontakty wnuków z dziadkami powinni ustalać rodzice, w porozumieniu z dziadkami. Zdarzają się sytuacje, gdy pomiędzy rodzicami i dziadkami występuje konflikt. W takim wypadku dziadkowie mogą złożyć wniosek do sądu rejonowego właściwego dla miejsca zamieszkania wnuków o ustalenie kontaktów.
Wnioskodawcami w przedmiotowym postępowaniu są dziadkowie ubiegający się o dokonanie regulacji, a uczestnikami będą rodzice i wnuki. Najważniejszą kwestią, którą powinien zawierać wniosek, jest wskazanie oczekiwanej przez dziadków formy kontaktów z wnukami. Następnie należy uszczegółowić wybraną formę poprzez ustalenie jej zakresu: wskazanie miejsca, czasu i częstotliwości pobytu z dzieckiem poprzez wskazanie dnia oraz godzin początkowych i końcowych:
Przykładowo:
- uprawniony będzie miał prawo odwiedzać dziecko w miejscu jego stałego pobytu w każdą środę od godziny 16.00 do 18.00;
- zabierać dziecko poza miejsce jego stałego pobytu w każdą ostatnią sobotę miesiąca, od godziny 10.00 do godziny 18.00.
W kolejnej części należy szczegółowo uzasadnić żądania wskazane we wniosku, wskazując przyczyny potrzeby ustalenia kontaktów. Należy pamiętać, że dokładne zobrazowanie sprawy umożliwi sądowi bardziej wnikliwą analizę.
Czy sąd uwzględni wniosek dziadków o ustanowienie kontaktów?
Sąd w pierwszej kolejności zawsze kieruje się dobrem dziecka. Jeśli sąd nie widzi przeciwwskazań i nie ma wątpliwości, że dziadkowie chcą wyłącznie dobra wnuków oraz nie stwarzają żadnego zagrożenia względem małoletnich, to przychyla się do przedmiotowego wniosku.
Zgodnie z art. 1135 Sąd opiekuńczy może później zmienić rozstrzygnięcie w sprawie kontaktów, jeżeli wymaga tego dobro dziecka.
