Leasing jest coraz bardziej popularną formą nabycia, w tym np. auta. Korzystają z niej przedsiębiorcy, jako formy korzystniejszej niż standardowy zakup ratalny lub na kredyt. Jest to nic innego, jak korzystanie z cudzej rzeczy w określony sposób po zobowiązaniu się przez leasingobiorcę do płacenia w określonych ratach leasingodawcy wynagrodzenia pieniężnego. Leasing może się jednak okazać problematyczny po ewentualnym rozwodzie małżonków, gdy należy przeprowadzić podział majątku wspólnego.
Najczęściej umowę leasingu zawiera małżonek, który jest przedsiębiorcą. Ważne jest jednak, że w przypadku, jeśli umowa leasingu zawarta zostanie w czasie trwania wspólności majątkowej stron, to wszelkie uprawnienia związane z przedmiotem leasingu stanowią majątek wspólny małżonków. Wynika to z faktu, iż leasing jest prawem majątkowy, wobec czego w ślad za art. 31 § 1 k.r.o. wchodzi w skład majątku wspólnego. Takie samo stanowisko wyraził Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 28 stycznia 2015r., sygn. akt: II CSK 322/14
Czy podczas podziału majątku wspólnego małżonkowie mogą między sobą rozliczyć raty leasingu?
Jeśli raty leasingu spłacane były ze środków, które stanowią majątek wspólny małżonków, np. wynagrodzenia za pracę, wówczas oczywistym jest, iż nie będą mogli rozliczać między sobą nakładów z tego tytułu. Jeżeli zaś raty były spłacone z majątku osobistego jednego z małżonków, czyli np. ze sprzedaży poprzedniego auta przekazanego drogą darowizny do jego majątku osobistego, wówczas rozliczenie takiego nakładu na majątek wspólny jest dopuszczalne w czasie trwania postępowania o podział majątku.
Nie należy zapominać o fakcie, że w trakcie trwania umowy leasingu żaden z małżonków nie posiada prawa własności przedmiotowego auta. Do momentu wykupu przedmiotu leasingu po zakończeniu umowy auto należy do leasingodawcy, czyli instytucji finansującej. W czasie trwania tejże umowy małżonek ma jedynie prawo do korzystania z przedmiotu leasingu, a następnie do jego wykupu.
Problematyczną kwestią jest jednak, kiedy wykupiony przedmiot leasingu wejdzie w skład majątku wspólnego stron. Oczywistym jest, iż jeśli auto zostanie wykupione w czasie trwania wspólności majątkowej stron, jest ono składnikiem majątku wspólnego małżonków. Dlatego podczas postępowania o podział majątku należy je uwzględnić.
Więcej wątpliwości budzi sytuacja, gdy wykup auta nastąpi już po ustaniu wspólności, wówczas przysługujące prawo do nabycia auta jest przekształcone w prawo własności i stanowi majątek wspólny (nawet gdy wykup nastąpił już po ustaniu wspólności majątkowej!). Dlatego też podlega podziałowi, co zostało wskazane w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 28 stycznia 2015 r., sygn. akt: II CSK 322/14:
„Późniejsze (mające miejsce już po ustaniu wspólności majątkowej) przekształcenie roszczenia o zakup ładowarko-koparki w prawo własności tej maszyny nie zmieniło wspólnego charakteru praw majątkowych stron, skoro bowiem roszczenie o nabycie niepodzielnego przedmiotu przysługiwało im wspólnie, to tak samo traktować należy prawo, które powstało w wyniku realizacji tego roszczenia, nawet jeśli nabycie własności nastąpiło w wyniku czynności podjętych przez jednego małżonka po ustaniu wspólności”.
Co ważne, małżonek, który dokonał wykupu, może żądać od drugiej strony zwrotu połowy rat leasingowych, których spłaty dokonał samodzielnie już po ustaniu wspólności majątkowej. Dlaczego? Bo stanowiły one nakład z jego majątku osobistego na majątek wspólny.